Küf Mantarından Daha Fazlası: Penisilin

05.05.2021

Dünyanın İlk Antibiyotiği Ya Da Bilinen Adıyla ‘’Penisilin’’

Penisilin, ‘Penicillum notatum’ adlı küf mantarı türünün ürettiği, bakteri öldürücü özelliği olan maddedir. Penisilin bakterilerin neden olduğu birçok enfeksiyonun tedavisinde kullanılmaktadır. Zatürre, akciğer iltihapları, kulak enfeksiyonları, mesane ve böbrek iltihapları, deri enfeksiyonları, kemik ve eklem iltihaplanmaları penisilinle tedavi edilen başlıca hastalıklardır. Londra’da St. Mary Hastanesi’nde görev yapan Dr. Alexander Fleming tesadüf eseri penisilini bulmuştur. Fleming, laboratuvarının güneş görmeyen bir alanında kültürler yetiştiriyordu. Ve bu kültürlerin antiseptik özelliklerine dair birtakım araştırmalar yapıyordu. Bu süre zarfında çıktığı seyahatten dönen Dr. Alexander Fleming laboratuvarına döndüğünde kültürlerden birinde farklı bir durum oluştuğunu fark etti.

Farklı olan kültür üzerinde çalışmalarına devam etti. Ve böylece tesadüf eseri penisilini keşfetmiş oldu. Sonrasında yaptığı açıklama ile bir tesadüf sonucu 13 Şubat 1929 yılında penisilini bulduğunu açıkladı. Penisilinin özellikle sinüs iltihabında kullanıldığında etkili sonuçlar aldığını da ispat etti. 1929 yılından sonra penisilin gün be gün geliştirildi, önemli antibiyotikler arasında yerini aldı. Geçmişten günümüze baktığımızda ise penisilinin pek çok insanın hayatını kurtaran en önemli buluşlar arasında yer aldığını söylemek hiç de abartı olmaz… Dr. Fleming deneylerini daha sonrasında sürdürse de penisilini ilaç durumuna getiremedi. 10 yıl sonra Oxford Üniversitesi’nden Howard Florey ve Ernst Chain önderliğindeki patoloji grubu penisilinle ilgili olan çalışmayı yeniden gündeme aldı. Yapılan başaralı çalışmalarla penisilini saflaştırmayı başardılar ve deneylerle etkinliğini kanıtladılar.

Takvimler 1941 yılını gösterdiğinde salgın ve enfekte hastalıklar baş göstermeye başlamıştı. Penisilin özellikle 2. Dünya Savaşı devam ettiği müddetçe sıklıkla kullanıldı. Hatta ABD’de 1943 yılının ilk beş ayında 400 milyon birim penisilin dahi üretilmişti. Savaş sonuna kadar ABD ilaç firmaları aylık 650 milyon birim penisilin üretir hale gelmişti. Bu tarihlerde penisilin menenjit ve zatürre gibi pek çok bakteri hastalıklarının tedavisinde kullanılan bir ilaç haline geldi. Penisilinin keşfi ve kullanımı diğer antibakteriyel maddelerin araştırılmasına da büyük katkılar sağladı. İnsanlık tarihine baktığımızda salgın ve enfekte hastalıkların meydana getirdiği sonuçlar sebebiyle birçok tarihsel olayın ve sürecin seyri değişmiştir. Başta penisilin olmak üzere antibiyotikler milyonlarca insanın hayatını kurtarmıştır. Günümüzde ortalama yaşam süresi elbette ki 150 yıl öncesiyle aynı değildir. İki katına çıkan yaşam süremizin mimarlarından biri de penisilin ve antibiyotiklerin kullanılmaya başlanmış olmasıdır.

Peki Ya Yan Etkileri?

Penisilinden bu kadar bahsetmişken, yan etkilerinden bahsetmemek mümkün değil elbette. Penisilin çok etkili ve önemli bir ilaç ve her ilaçta olduğu gibi penisilinde de bazı durumlarda olumsuz etkiler mevcut. En önemlisi ise penisilin alerjisi… Penisilin iğnesi uygulanacak hastaya her uygulamadan önce mutlaka test yapılmalıdır. İlk testte alerjisi çıkmayan bir hastanın ikinci penisilin iğnesinde alerjisi çıkabilir. Bu riski ortan kaldırmak adına her penisilin iğnesi öncesi alerji testi yaptırmak büyük önem taşımaktadır. Özellikle de her ihtimale karşı panzehrin hazır bulunması gerekir. Penisilin İsminin Kökeni Nereden Geliyor? Peynirde, bayat ekmekte hatta nemli bir duvar üzerinde bile üreyebilen Penicillium türü küf mantarı ismini, mikroskopla bakıldığında çok ufak boya fırçalarını andırdığı için Latince fırça anlamına gelen ‘’Penicilin’’ sözcüğünden almıştır.

Eski Çağlarda Penisilin Kullanılıyor Muydu?

Tarihe şöyle bir göz gezdirdiğimizde Çin’de küflü soya püresi, Mezopotamya ve Ukrayna’da topraklar, içeriğindeki küf nedeniyle yaralar için antibiyotik görevi görmekteydi.