Yapay zeka destekli ilaç keşfi alanında dünyanın önde gelen isimlerinden Insilico Medicine Kurucusu ve CEO’su Alex Zhavoronkov, 16’ncı Boğaziçi Zirvesi kapsamında düzenlenen “Uzun ve Sağlıklı Bir Ömür: Yapay Zeka ile Sağlıkta Yeni Çağ” başlıklı panelde konuştu. Zhavoronkov, yapay zekanın ilaç geliştirme süreçlerinde maliyet ve zamanı dramatik biçimde azaltabileceğini vurguladı.
“Yeni ilaç keşfetmek, yüzde 1 ihtimal ve milyar dolarlık maliyet demek”
Uluslararası İşbirliği Platformu (UİP) tarafından düzenlenen zirvede, “uzun ömür ekonomisi” kavramı çerçevesinde yapay zekanın hem insan yaşam süresini uzatma hem de ekonomik büyümeye katkı potansiyeli ele alındı.
Zhavoronkov, sıfırdan yeni bir ilaç geliştirmenin zorluklarına değinerek, “Yeni bir hedef için sıfırdan ilaç geliştirme olasılığı yüzde 1’den bile düşük. Üstelik maliyeti 1,8 milyar doların üzerinde. Bu yüzden tarih boyunca birçok ülke hiç yeni ilaç keşfedemedi.” dedi.
Yapay zeka süreci hızlandırıyor
Yapay zekanın bu tabloyu değiştirebileceğini belirten Zhavoronkov, özellikle ilaç geliştirme sürecinin erken aşamalarında büyük bir dönüşüm yaşandığını söyledi:
“Yapay zeka, sıfır noktasından ‘developmental candidate’ aşamasına kadar olan süreçte geliştirme süresini kısaltıp maliyetleri önemli ölçüde düşürebilir. Amacımız, ‘pharmaceutical superintelligence’ (ilaç süper zekası) seviyesine ulaşarak yeni ilaçları çok daha hızlı tasarlamak.”
Orta Doğu, yapay zekanın yeni merkezi olabilir
Zhavoronkov, Orta Doğu’nun hızla yapay zekanın yükselen merkezi haline geldiğine de dikkat çekti:
“Bölge hem insan kaynağı hem de petrol, gaz ve güneş enerjisi bakımından büyük bir potansiyele sahip. Bu avantajlarla BAE ve Suudi Arabistan, gelecekte yapay zekanın önemli ihracatçıları olabilir.”
“Longevity ilaçları” konusunda temkinli yaklaşım
Zhavoronkov, uzun yaşam (longevity) iddialarına temkinli yaklaştığını belirterek, şu anda insan ömrünü uzattığı klinik olarak kanıtlanmış bir ilaç bulunmadığını söyledi:
“Bugün için klinik olarak kanıtlanmış, insan ömrünü uzattığı gösterilmiş hiçbir ilaç yok. GLP-1 grubu ilaçlar ilk ‘hafif longevity terapileri’ olabilir ama biri ‘ömrü uzatıyorum’ diyorsa, mutlaka klinik kanıt istemelisiniz.”
Yapay zeka destekli laboratuvar ve “longevity kampüsü” geliyor
Zhavoronkov, Çin’de kurdukları tam otomatik laboratuvar ve Şangay yakınlarında inşa ettikleri “longevity kampüsü” projelerine de değindi:
“2028’e kadar içinde yaşayıp çalışabileceğiniz, ilaç keşfedip tedavi alabileceğiniz dev bir tesis ortaya çıkacak. Çocuklar camın ardından laboratuvarları izleyerek büyüyecek. Bu tür ekosistemler, yapay zekanın gerçek potansiyelini açığa çıkaracak.”
Kriyobiyoloji: “Mühendislik sorunları çözülebilir”
Kriyobiyoloji (hücre ve dokuların dondurulması) konusuna da değinen Zhavoronkov, gelecekte insanların klinik çalışmaların sonuçlarını beklerken “cryosleep otellerinde” zaman geçirebileceğini söyledi:
“Şu anda büyük organizmaları dondurup geri döndüremiyoruz ama bu bir mühendislik sorunu. 20–30 yıl içinde, insanlar kriyo odalarında bekleyebilecek. Bu, tıbbın geleceğini kökten değiştirebilir.”
