Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılacak ekipmanın 2014/34/AB Yönetmeliğine göre belgelendirilmiş, (exproof) yani “ortamı patlamayacak şekilde tasarlanmış” ekipman olması gerekmektedir. Söz konusu exproof ekipmanın seçimi EN 60079-14 standardına
göre yapılmalıdır.
Exproof Ekipman Seçiminde Temel Kriterler
1999/92/EC ATEX Yönetmeliği ülkemizde RG: 28633, 30.04.2013 “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” olarak yayınlanmıştır. İlgili yönetmelik madde 9 kapsamında patlayıcı ortam oluşturabilecek yerlerin sınıflandırılması EN 60079-10-1 ve EN 60079-10-2 standartlarına göre yapılması gerekmektedir.
Alan sınıflandırması gaz patlayıcı atmosfer için Zone 0, Zone 1 ve Zone 2 olarak, toz patlayıcı atmosfer için Zone 20, Zone 21 ve Zone 22 olarak yapılmaktadır. Bu alanlarda kullanılacak ekipmanın koruma seviyesi Zone tanımına uygun olmalıdır.
Patlayıcı ortam ihtiva eden gaz, buhar veya tozların özelliklerine göre grupları bulunmaktadır. Kullanılacak exproof ekipmanın bulunduğu ortamdaki patlayıcı malzemenin grubuna uygun olarak seçilmelidir.
Patlayıcı ortam ihtiva eden gaz veya buharın sıcaklık sınıfı veya minimum ateşleme sıcaklığına uygun olarak exproof ekipmanın sıcaklık sınıfının seçilmelidir. Patlayıcı gaz veya buharların sıcaklık sınıfı ve minimum ateşleme sıcaklığı bilgileri EN ISO 80079- 20-1 standardında verilmektedir.
Patlayıcı ortam ihtiva eden toz bulutu veya toz tabakasının minimum ateşleme sıcaklığına uygun olarak exproof ekipmanın sıcaklık sınıfının seçilmelidir. Patlayıcı tozların minimum ateşleme sıcaklığı deney metotları EN ISO 80079-20-2 standardında verilmektedir.
Exproof Ekipman Seçimi Örnekleri
Hidrojen bulunan muhtemel patlayıcı ortamda kullanılacak exproof ekipmanın IIB+H2 veya IIC gaz grubu ve T1-T6 sıcaklık sınıfına uygun olarak seçilmelidir. Alan sınıflandırması Zone 1 için kullanılabilecek
exproof ekipman işaretlemesi örnekleri aşağıda verilmiştir:
Alüminyum tozu bulunan muhtemel patlayıcı ortamda kullanılacak exproof ekipmanın IIIC toz grubu ve <T450°C uygun olarak seçilmelidir. Alan sınıflandırması Zone 21 için kullanılabilecek exproof ekipman işareti örnekleri aşağıda verilmiştir:
Yukarıda kriterlere dikkate alındıktan sonra exproof ekipman seçilirken ATEX Sertifikası, AB Uygunluk Beyanı ve Kullanım Talimatı mutlaka talep edilmelidir.
Referanslar
• 2014/34/AB ATEX DİREKTİFİ
• 1999/92/EC ATEX DİREKTİFİ
• RG: 28633, 30.04.2013 – “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik”
• EN 60079-10-1:2021 – Patlayıcı Ortamlar – Bölüm 10-1: Alanların Sınıflandırılması – Patlayıcı Gaz Ortamları
• EN 60079-10-2:2015 – Patlayıcı Ortamlar – Bölüm 10-2: Alanların Sınıflandırılması – Patlayıcı Toz Ortamları
• EN 60079-14:2014 – Elektrikli Cihazlar – Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan – Bölüm 14: Elektriksel Tesislerin Tasarımı, Seçimi ve Monte Edilmesi
• EN ISO/IEC 80079-20-1:2019 – Patlayıcı Ortamlar – Bölüm 20-1: Gaz ve Buhar Sınıflandırma için Malzeme Özellikleri – Test Yöntemleri ve Veriler
• EN ISO/IEC 80079-20-2:2016 – Patlayıcı Ortamlar – Bölüm 20-2: Materyal Özellikleri – Yanabilir Tozlar için Deney Metotları
• “2014/34/AB Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler” ile “ATEX 153 Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması” yönetmelikleri konusunda çalışmalarına başlayan SCA Belgelendirme ve Özel Eğitim Hizmetleri Ltd. Şti. ATEX kapsamında Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK)tarafından, EN 17065 standardına göre AB-0123-U dosya numarası ile akredite edilmiş ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından NB 2336 referans numarasıyla yetkilendirilerek “ Akredite ve Onaylanmış Kuruluş ” unvanına sahip olmuştur.
Emre Kocuklu
Elektronik ve Haberleşme Mühendisi
Teknik Uzman
SCA Belgelendirme ve Özel Eğt. Hiz. Ltd. Şti.
