Günümüzde endüstride önemli bir yer sahibi olan esnek bir madde olan kauçuk ile ilgili bilgileri yazımızda derledik. Kauçuk, bitkilerin özsuyundan veya doğalgaz ve petrolden imal edilen esnek bir madde olarak tanımlanabilir.
Kauçuk üretildiği maddeye göre isimlendirilir. Bitki özsuyundan elde edilene doğal kauçuk, petrol ya da doğalgazdan elde edilene ise sentetik kauçuk adı verilir. Kauçuk, günümüz endüstrisinde önemli bir yere sahiptir. Kızılderililerin ‘kauçi’ kelimesinden adını alan kauçuk nedir, nerelerde kullanılır sorularının cevaplarını yazımızda bulabilirsiniz.
Kauçuk Tanımı ve Doğal Kauçuk
Kauçuk nedir sorusunun cevabı kauçuk ağacından sızan beyaz ve yapışkan bir maddedir şeklinde verilebilir. Kauçuk üretim şekline göre doğal ve sentetik olarak ayrılır. Bitki özsuyundan elde edilen kauçuk; doğal kauçuk olarak isimlendirilir. Bu ağacın içinden akan özsuya lateks denir ve yüzde 30’u doğal kauçuktan oluşur. Lateks esnek bir maddedir ve yüksek derecede emici özellik gösterir.
Sentetik kauçuk ise doğalgaz ve petrolden üretilerek elde edilir. Bu madde petrol türevlerinden elde edilen polimerler olarak da tanımlanabilir. Sentetik kauçuklar endüstri de sıklıkla kullanılır. Doğal kauçuk gibi yüksek esneklik gösterir. Aktarılan bilgilere göre 2020’de Amerika’da bu maddeden elde edilen gelir 56 milyar dolara ulaştı.
Kauçuk Kullanım Alanları
Kauçuk öncelikli olarak tekerlek yapımında kullanılır. Kamyon, bisiklet, tır, otomobil, harfiyat makineleri, uçak tekerlekleri yapımında esnek bir madde olduğu için kauçuk kullanılır. Bunun yanında kauçuk yüksek oranda su emici özelliklere sahiptir.
Bu güçlü özelliği sayesinde madde su geçirmez ayakkabı, giysi, eşya, döşeme malzemeleri, yatak gibi ürünlerin üretiminde kullanılır. Kauçuk eriği ise yapıştırıcılarda sıklıkla kullanılmaktadır.
Kauçuk kullanım alanından bir diğeri ise izolasyon ve yalıtımdır. Kauçuğun pamuk ve viskozla karıştırılarak ortaya çıkan malzemeyle kemer, toka, lastik çorap yapılabilir. Aynı zamanda silikon kauçuk olarak geçen kauçuk çeşidi aşırı sıcaklara ve şanzıman yağları, motor yağları, ateş, sentetik yağlar, ozona karşı da dayanıklıdır. Bu özelliği sayesinde havacılık endüstrisinde kullanılır.
Kauçuktan yapılan ürünler konusuna baktığımızda üstte bahsettiğim üzere birçok ürün karşımıza çıkıyor. Başlıca kauçuktan yapılan ürünler ise; lastik, su geçirmez ayakkabı, su geçirmez giysi, eldiven, döşeme malzemeleri, şişme yatak, oyuncak ayakkabı tabanları, conta, bağlantı parçaları olarak sıralanabilir.
Kauçuk Erir Mi?
Kauçuk ısıtılınca yumuşayan bir maddedir. 180 derecede yapışkan hale gelen kauçuk, 220 derece sıcaklıkta ise erir. Erimiş hali ise damıtılır ve böylece kauçuk yağı elde edilir. Bu yağ, kauçuk malzemeyi çözmek için kullanılır. Aynı zamanda bu halinden yapıştırıcı üretiminde de yararlanılır.
Erime sıcaklığı türlerine göre de farklılık gösterir. Nitril kauçuk 150 derece sıcaklıkta erirken silikon kauçuk ise 250 derece sıcaklığa kadar dayanıklılık gösterebilir. Tabii kauçuk ise 90 dereceye kadar dayanım gösterir.
Kauçuk Polimer Nedir?
Kauçuklar, polimer adı ile tanımlanan birleşik sınıfına dahildir. Yani polimerler olarak tanımlanabilir. Polimerler, monomer adı verilen küçük moleküllerin birbirleriyle kovalent bağ oluşturarak meydana getirdikleri büyük moleküllerdir.
Kauçuklar ise çapraz bağlanmamış ama çapraz bağlanabilme özelliği gösteren, vulkanize olabilen polimerlerdir. Çapraz bağlanabilme özelliği vulkanizasyon ile açıklanabilir. Vulkanizasyon, kauçuğun kimyasal yapı değişikliğine uğrayarak (çapraz bağlanma reaksiyonu) ve elastik özelliklere sahip bir duruma gelmesi ve getirilmesidir.
Kauçuk Sağlam Mı?
Kauçuk dayanıklı ve sağlam bir maddedir. En kötü koşul oksijene maruz kalmasıdır. Oksijene maruz kaldığında, eskimeye başlar ve ilk başta yüzeyi yapışkan olur. Devamında ise sertleşir ve çatlamaya başlar.
Kauçuk sağlam mı sorusunun cevabını etki edecek maddelere göre de belirlemek gerekir. Terebentin, eter, anilin, piridin, aldehit fenol, klorlanmış hidrokarbonlar kauçukta çözülme meydana getirir. Ama alkol ve ketonlar kauçuk malzemeye etki etmez.
