ISO 16232 / VDA: Bu Standartlar Nelerdir ve Onlar Hakkında Bilmem Gerekenler Nedir?
Mühendislik parçalarının yüzey kalitesi açısından hem bitmiş parçayı hem de o parçanın diğer bileşenlerle etkileşimini etkileyen alanlardan biri de yüzey temizliğidir.
ISO 16232 ve VDA19 standartları, insanların temizlik açısından eşit şartlara ulaşmalarına yardımcı olacak bir çalışma düzeyi belirlemeyi amaçlamaktadır.
VDA, bir Alman güvenlik sistemi standardıdır (Verband der Automobilindustrie). Otomobil endüstrisine özgüdür ve iş yeri güvenliğini artırmak için oluşturulmuştur.
Organizasyon büyüdükçe, 1970’teki kuruluşundan bu yana görev alanı önemli ölçüde
değişti ve artık kalite yönetimini portföyüne dahil ediliyor. Standartları dünya çapında tanınır hale geldi ve etkileri otomotiv endüstrisinin yönünü şekillendirmeye yardımcı oluyor.
ISO 16232 ilk olarak 2007’de yayınlandı ve karayolu taşıtı üretimine özeldi. İlk taslağından bu yana birtakım değişikliklere uğradı, ancak özünde, bir tür basınçlı durulama ile bir bileşenden kirleticileri ve parçacıkları çıkarma ilkelerini açıklamaktadır. ISO 16232’nin amaçları;
• Temizlik denetimi sonuçlarının karşılaştırılabilirliğini iyileştirmek,
• Yeni (ekstraksiyon ve analiz) teknikleri dahil etmek ve
• Temizlik spesifikasyonlarının nasıl tanımlanacağı hakkında bilgi vermek ve temizlik sınır değerleri aşıldığında nasıl tepki verileceğini açıklamaktır.
Etkili bir temizlik ölçümü elde etmek için birkaç faktörün dikkate alınması gerekir: Malzemeler bariz bir başlangıçtır, ardından talaşlı işlem yöntemleri, yağlama yağları, soğutma malzemeleri, yıkama malzemeleri, dış kirleticiler vb. gibi kirletici kaynakları belirlenmelidir.
Bunların yanı sıra, operasyonda çalışan personelde kendi efektlerini yaratabilir. Eğitimli personel, işlenmiş ürün işlemede daha dikkatli olabilir ve böylece olası kontaminasyon kaynaklarını azaltabilir.
Sürecin son bölümleri filtrasyon yöntemleri, temizleme yöntemleri ve son olarak temizlik ölçüm işlemleridir.
Tüm bu aşamalar ve süreçler, bitmiş üründe iz bırakır. Bu iz, ISO 16232’nin ilgilendiği şeydir ve tüm çerçeve, hem kirleticileri belirleyip ortadan kaldırmak hem de tüm üretim sürecinde kaliteyi artırmak için bir metodoloji sağlamayı hedefler.
VDA 19 ilk olarak 2004 yılında piyasaya sürülmüştür. O zamandan beri, değişen politika ve ilgili süreçlere ilişkin artan bilimsel anlayış doğrultusunda çok sayıda güncelleme almıştır. Standart, ISO 16232 ile pek çok benzerliği paylaşır ve aşağıdaki alanlara ayrılmıştır:
• İlk muayene ve değerlendirme,
• Gelen ve giden bileşenlerin denetimi ve
• Temizlikle ilgili üretim süreçlerinin kalite kontrolü veya izlenmesi (örn. temizleme, yüzey işleme ve montaj süreçleri).
VDA 19 ve ISO 16232, motorlu taşıtlar için bileşenlerin imalatı ve temizliği ile ilgili proseslerin tüm standardizasyon yelpazesini kapsamak için birlikte el ele çalışır.
Bu iki standart düzeyine bağlı kalmaya karar veren herhangi bir işletme, yerel veya ülkeye özgü bir pazar yerine dünya pazarında yerini alabilir.
Elbette her şeyde olduğu gibi bu standartlara ulaşmak da hikayenin sadece bir parçasıdır.
Bu işletim seviyesinde bir kez standartlar korunmalı ve tüm personel ve süreçler en azından bu seviyelere kadar kontrol altında tutulmalıdır.
Herhangi bir işletmenin itibarı, yalnızca tamamlanan son işler kadar iyidir.
Kirlilikleri Ortaya Çıkarma/Ekstrasyon
Bileşen yüzeylerindeki kirletici parçacıkları analiz etmek için önce onları yüzeyden ayırmamız gerekir. Bu işleme ekstraksiyon denir.
Artık kiri yüzeyden çıkarabileceğimiz ve sıvı bir ortama aktarabileceğimiz çeşitli yöntemlerimiz var: Bileşeni temizlemek için püskürtme, yüzdürme, durulama veda ultrasonik temizleme tekniklerini kullanıyoruz. Çıkartılan partikülleri bir filtre membranında topluyor ve daha ileri analizler için hazırlıyoruz.
Parçacık Analizi
Teknik temizlik doğrulaması ile, bir inceleme nesnesinin ilgili yüzeylerindeki kirlenmeyi mümkün olduğunca eksiksiz bir şekilde tespit ediyor ve analiz ediyoruz.
Bu şekilde, ürün kalitenizi koruyabilir ve üretim sürecinden veya çevreden kaynaklanan, yatakların veya kayan yüzeylerin sıkışması, tıkanmış valfler veya tıkanmış filtreler ve nozüller gibi hasara neden olan her türlü sistemsel kirlenmeyi önlersiniz.
İhtiyaç duyduğunuz analiz derinliğine bağlı olarak çeşitli analiz yöntemlerimiz mevcuttur:
1. Polarize ışıkla partikül analizi.
2. SEM-EDX ile tam otomatik partikül analizi.
3. Spektral karşılaştırma (RAMAN, FTIR) yoluyla partiküllerin tam otomatik analizi.
4. Sıvılar için optik partikül sayımı.
Referanslar
• https://www.iso.org/obp/ui/#iso:std:iso:16232:ed-1:v1:en
• https://www.en-standard.eu/vda-19.1-inspection-of-technical-cleanliness-particulate-contamination-offunctionally-relevant-automotive-components-/-2nd-revised-edition-march-2015-former-title-vda-volume-19/
• https://kumi-solutions.com/iso-16232-vda-19-what-are-they-and-why-do-i-need-to-know-about-them/
• https://www.bva.com.tr/glaeser/
• https://www.qa-group.com/index.php/en/services/technical-cleanliness verification/particulate-contamination/
• https://mkf-automation.de/en/technical-cleanliness-and-cleanroom/consulting-on-vda19-and-iso-14644-1
• https://www.cleancontrolling.com/en/technical/products-services/analytics/a-focus-on-particles-technicalcleanliness/standard-cleanliness-inspection-/-residual-particle contamination-analysis
•https://www.pressebox.com/pressrelease/duerr-ecoclean-gmbh/EcoCLab-fully-automatic-VD
Doç. Dr. Ekrem Altuncu
TÜYİDER (Tüm Yüzey İşlemler Derneği) BDK Üyesi
Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi
Malzeme ve Üretim Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi – SUMAR Müdürü
