1-8 Mayıs Trafik ve İlk Yardım Haftası olarak kutlanıyor. İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Acil Servis Doktoru Çağatay Tuğrul Özseçen, tehlikeli durumlarda yapılacak doğru müdahalenin hayat kurtarabileceğini, yanlış uygulamaların ise kişinin hayatını tehlikeye atabileceğini belirterek, acil durumlarda nasıl davranılması gerektiğini ve doğru bilinen yanlışları anlattı.
Özseçen, öncelikle sakin kalarak hastanın ilk değerlendirmesinin yapmasının gerektiğini söyledi. Sadece, olay bölgesinde bizden daha eğitimli bir kişi yoksa, müdahaleye karar vermemiz gerektiğine dikkat çekti.
Hastanın doğru yapılan ilk değerlendirmesi çoğu durumda hayat kurtarıcıdır. Eğer tespit ettiğimiz durumda yapılacak doğru müdahaleyi tam olarak bilmiyorsak ya da emin değilsek, eğer hasta/yaralı tehlikeli bir ortamda ise yapılacak ilk iş hastayı uzaklaştırmaktır.
Özellikle travmalarda omurga ve büyük kemikleri koruyarak, uygun taşıma yapılmasına özen gösterilmelidir. Solunuma engel bir hal varsa ortadan kaldırmak (kravat, eşarp, sıkı yaka, takma diş, yabancı cisim vb.) da son derece önemlidir.
Bundan sonrası ise sağlık profesyonellerinin veya eğitimli ilk yardımcıların ulaşmasını beklemektir. Bunun için de ya kendimiz arama yapmalı (112) ya da eğer müdahale ediyor isek birisini arama ve yardım çağırma ile görevlendirmeliyiz.
Bayılan Kişiyi Tokatlamak (Yanlış)
Kan basıncındaki düşüş, havasızlık, büyük üzüntü duymak veya aşırı duygusal dalgalanma, açlık, kısa süreli bilinç kaybınıa olabilir.
Nabız ve solunum kontrol edilmeli, düzenli ise hasta sırt üstü yatırılıp ayakları yükseltilmeli ve hareketsiz bir şekilde yatması sağlanmalıdır. Daha sonra baygın kişi kalabalık ve kapalı bir yerde duruyorsa sakin ve açık bir alana alınmalıdır.
Sara Nöbeti Geçiren Kişiye Soğan Koklatılması (Yanlış)
Nöbet geçiren epilepsi hastaları istemsiz kasılmalar gösterebilir. Bu nedenle öncelik, hastanın etrafındaki tehlikeli cisimleri uzaklaştırmak olmalıdır. Dişlerinin arasına mendil ya da bez parçası konularak hastanın dilini ısırması engellenebilir.
Soğan ya da kolonya koklatılması baygınlık ve nöbet geçiren kişilerin nefes almasına engel olabilir. Nöbetler çoğunlukla birkaç dakikadan fazla sürmez, bu yüzden böyle bir durumla karşılaşıldığında sağlık ekiplerine haber verilmesi ve beklenmesi gerekir.
Tüm Boğulma Durumlarında Kalp Masajı Yapılması (Yanlış)
Boğulmalar yoğun dumana maruz kalma ya da suda nefessiz kalma durumunda yaşanır. Boğulan kişinin ilk önce nabız, kalp atışları ve solunumu kontrol edilmelidir. Eğer bunlarda problem varsa, eğitimli kişilerce solunum ve kalp masajı uygulanır.
Nefes Borusu Tıkanması Durumunda Sırta Hızlıca Vurmak (Yanlış)
Nefes borusunda kısmi tıkanma olan birinin sırtına vurulması, yine en çok yapılan yanlışlardan biridir. Nefes almakta güçlük çeken ve kısmi tıkanma yaşayan birinin öksürmeye teşvik edilmesi gerekir.
Bu kişinin sırtına vurmak isteyenleri de uyarmak ve engellemek gerekir zira soluk borusunu tıkayan cisim vurma etkisiyle daha da aşağı inebilir veya yerini sağlamlaştırabilir.
Zehirlenen Kişiyi Kusturmaya Çalışmak (Yanlış)
Midedeki zehirli maddenin kusturularak çıkartılmaya çalışılması hastaya daha büyük zararlar verebilir. Sindirim yoluyla zehirlenmelerdeki en temel ilk yardım yöntemi ağzın su ile çalkalanma işlemidir. Özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmamalıdır ve tıbbi yardım istenmelidir.
Yanıklara ve Yaralara Diş Macunu Tütün, Şeker vb. Sürmek (Yanlış)
Bu materyaller tıbbi bir ürün değildir, kullanım amacı dışında kullanılması da doğru olmayacaktır. Bu materyallerin daha yanmış, yaralı ve hassas bölgeden temizlenmesi hem sağlık personeli hem de hasta için sıkıntılı olacaktır.
İyi niyetle yapılan, ancak aslında yanlış olan bu tip müdahalelerin, faydasından çok zararı olabilir, ve hastayı ciddi riske sokabilir. Bu yüzden çoğu durumda yapabileceğimiz belki de en büyük yardım sağlık ekiplerini ivedilikle aramak ve hastanın yanından meraklı insanları uzaklaştırmaktır.
