Joel D’Silva - Yaşam Bilimleri ve Uluslararası Ticaret Müdürü / Avrupa Kimyasal Distribütörler Derneği (FECC)
Tony Scott - Operasyon Şefi
İlaç Yardımcı Kimyasalları (Eksipiyanlar) ve EXCiPACT Sertifika Sistemi – Genel Bakış ve Güncel Durum
Giriş
Avrupa Birliği ve ABD‘de yasa düzenleyicileri son dönemde sahte ilaçların ve standardın altında materyallerin tedarik zinciri içerisine girmesinden kaynaklanan ve trajik sonuçlara meydan veren bazı vakalar ile karşı karşıya gelmiş ve bu durumları belgelemiştir.
İlaç Yardımcı Kimyasalları ( Eksipiyanlar ) kullanıcıları yasal düzenleyiciler tarafından gittikçe artan standartlara uyum sağlayan ve güvenilir kaynaklardan elde edilen ürünler kullanarak tedarik zincirlerini güçlendirmeleri yönünde yaptırımlar görmektedir.
Bu makale
ilaç Yardımcı Kimyasalları ( Eksipiyanlar ) üreticileri, tedarikçileri ve bunların müşterilerine –Tıbbi ürünler üreten ve üretim yetkisine sahip kuruluşlar (MAHs) - yönelik olarak hazırlanmıştır.
Avrupa ve A.B.D. deki yeni yasal düzenlemeler ve EXCiPACT Sertifika Sisteminin bu sorunları nasıl çözdüğünü ve hasta güvenliğinin; tedarikçi kalitesi, toplam maliyetler ve denetim yükü azaltılarak nasıl artırılabileceği işlenmiştir.
İlaç Tedarik zinciri içerisinde yer alan tüm organizasyonlar; hammadde tedarikçilerinden son dozaj formlarına kadar bu makale içerisinde kendilerini ilgilendiren bilgiler bulabileceklerdir.
EXCiPACT Sertifika Sistemi Nedir?
EXCiPACT Sertifika Sistemi; bağımsız olarak ilaç Yardımcı Kimyasalları ( Eksipiyanlar ) üretici, tedarikçi ve distribütörleri için tasarlamış bir sertifikasyon sistemidir.
Bu sistem EXCiPACT asbl isimli Brüksel merkezli, kar amacı gütmeyen bir dernek tarafından yönetilmekte ve EXCiPACT tarafından onaylanmış üçüncü parti sertifikalar EXCiPACT çalışanı olan denetmenler tarafından verilmektedir.
İlaç Yardımcı Kimyasalları ( Eksipiyanlar ) kullanıcı ve tedarikçileri tarafından geliştirilmiş olan sistem aşağıdakileri kapsamaktadır:
• ISO 9001 Belgeli eksipiyanlar için İyi Üretim Uygulamaları (GMP) ve İyi Distribütörlük Uygulamaları (GDP) Standartları,
• Sertifikasyon Kalite Sistemi Belirleme ve Kalite Tescil İşleyişi,
• Denetçi Yeterlilik Belirleme, Eğitim, Sınav ve Tescil İşleyişi.
EXCiPACT Standartları ve Kalite/Tescil işleyişi EXCiPACT websitesi üzerinden indirilebilir. 3 standartların sertifikasyonu tedarikçi/distribütör’ün geçerli bir ISO 9001 belgesi olmasını gerektirmektedir.
ISO 9001 belgesinin olmaması durumunda (ABD’de yaygın olarak görülmektedir) NSF/IPEC/ANSI 363-2014 GMP Standartları geçerli olabilir. Bu standartlar ilaç Yardımcı Kimyasalları (Eksipiyanlar) üreticileri, sağlık bakanlıkları ve ilaç eksipiyanları distribütörleri katkıları ile geliştirilmiştir.
ISO9001 / EXCiPACT GMP / GDP Standartlarıyla eş değerdedir. NSF/ IPEC/ANSI 363-2014 sadece kalite standardı iken, EXCi- PACT Sertifikasyon Sistemi sertifikasyon organı ve denetleme mekanizmasının da kalitesini ölçmektedir.
Bu nedenle, NSF/IPEC/ANSI 363-2014 sertifikasyonu yapılırken kullanıcı tarafından sertifikasyon organının ve denetleme mekanizmasının güvenilirliğinin kabul edilmiş standartlarda olup olmadığına dikkat edilmelidir.
Düzenleme İhtiyacı
İlaç Yardımcı Kimyasalları (Eksipiyanlar), öncelikli olarak tıbbi kullanımlar amacıyla tasarlanmamış olan temel materyallerdir. Gıda ve kozmetik gibi sektörlerde de kullanımı bulunan ve güvenli kabul edilen eksipiyanlar için kullanılan GMP’ler sektöre göre farklılık gösterebilmektedir.
İlaç eksipiyanları, üretim prosesine yardımcı olmak için -koruyucu, destekleyeci, istikrar sağlayıcı yönde ya da hasta kabulü açısından- ilaç dozaj formuna eklenen maddelerdir. Bunun dışında ürün ayırt etme ve güvenliğini ya da depolama ömrünü uzatma gibi faydaları da bulunmaktadır.
Eksipiyanlar; anti yapışkanlar, yapıştırıcılar, boyalar, dağıtıcılar, tatlandırıcılar, koruyucular vb. birçok madde içermektedir. Dolayısıyla, GMP ve GDP kullanımı ilaç üretiminde kullanılan eksipiyanlar için son derece önemli durumdadır.
2012 yılında EXCiPACT Sertifika Sistemi’nin lanse edilmesinden önce, Avrupa ve ABD’deki yasal kurumlar eksipiyan üreticilerinin kalite düzeylerini gözetmek durumundaydı.
2011 yılında Avrupa Birliği Sahte İlaçlar Yönergesi (FMD) 2011/62/EU5 eksipiyan üreticilerinin kalitesinin baremini belirlemiştir. 2014 yılında EU GMP Part 1 Chapter 5 revizyonu eksipiyan üretimi için verilmiştir.
2015 yılının Mart ayında ise Tıbbi ürünlerde kullanılan eksipiyanlarda uygun kullanım şartlarının sağlanması ve formülasyon risklerinin ortadan kaldırılması için yönlendirici ilkeler yayınlanmış ve 21 Mart 2016 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesi planlanmıştır.
Avrupa Birliği İlkeleri bunun dışında tıbbi alanlarda kullanılan eksipiyanların çeşitli risk değerlendirmelerinden de geçmesini zorunlu kılmaktadır. Uygun GMP’nin kullanıldığının tespitinden sonra, üreticinin yeterliliğinin ölçülmesi için bir fark analizi yapılmasını gerektirmektedir.
Fark analizini destekleyecek datanın denetimden ya da eksipiyan üreticisi tarafından verilecek bilgilerden oluşturulması gerekmektedir. Üreticinin sahip olduğu herhangi bir sertifikasyon veya kalite sistemi göz önünde bulundurulmalıdır ve bu sertifikasyonların gereksinimleri karşıladığından emin olunmalıdır.
Aynı şekilde ABD’de de FDASIA ilaç üreticilerinin kullanıldıkları eksipiyanları teyit etmelerini ve İyi Üretim Uygulamaları (GMP) standartlarına uyarak üretim yaptıklarını doğrulamalarını zorunlu kılmaktadır. EXCiPACT Sertifika Sistemi bu gereksinimleri hem Avrupa birliğinde hem de A.B.D’de geçerli kılmaktadır.
Stratejik olarak FDA, 3. Parti kuruluşlar ile ortaklaşa çalışarak tedarik zincirini güven altına almaya çalışmaktadır. Yaygın bir biçimde halka açık olarak EXCiPACT Sertifika Sistemi tedarik zincirinin güven altına alınması konusunda kullanılmaktadır.
Benzer olarak, Avrupa’da da Birleşik Krallık İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleyici Ajansı (MHRA) yaptığı açıklamada EXCi- PACT Sertifika Sistemi dışındaki herhangi bir 3. parti organizasyonun efektif olamayacağını öngördüklerini belirtmiştir.
Güncel Durum
EXCiPACT Sertifika kullanımı 2013 yılında başlamış olup, şimdiye kadar sertifikasyonu gerçekleşmiş 6 kayıtlı kurul bulunmaktadır. Kanada, A.B.D., Avrupa, Orta Doğu, Hindistan ve Çin’i de kapsayarak dünya çapında 14 ülkeden fazla ülkede 42 site sertifikasyonu gerçekleşmiştir.
EXCiPACT’in kullanımı ve tedarik zincirini güvence altına almak adına önerebileceği çözümler hakkında bilgi almak isteyen Eksipiyan üretici ve tedarikçileri bunun yanında EXCiPACT Sertifika programını denetleyen denetçiler için düzenli olarak EXCiPACT Sertifika Kursları verilmektedir.
EXCiPACT’in kullanımının yaygınlaşması ile birlikte kaliteli bireylerin sistem hakkında daha fazla bilgi sahibi olması Avrupa Standartlarında üretim yapılmasının gereksinimlerinin karşılanmasında önemli rol oynamaktadır.
EXCiPACT Sertifikasyon Sisteminin Avantajları
Avrupa Birliği İlkelerinin İyi Üretim Uygulamaları (GMP) kullanılarak eksipiyan üretimi sağlanması ile ilgili yaptırımlarının olumlu sonuçlarından biri de üretim ve tedarik zincirinde denetim mekanizmasının üretim yapan tarafın dışından da sağlanıyor olmasıdır.
İlaç endüstrisi için ve üretim yapan taraf için bir zorlu bir görev olan bu durum EXCiPACT Sertifikasyon sistemi sayesinde düşük ve orta risk grubunda bulunan tıbbi ürünlerde daha güvenli bir şekilde denetim sağlanmasına yardımcı olmaktadır.
Yüksek risk grubunda bulunan bazı eksipiyanlar için bir takım denetlemeler halen daha gerekli olmak ile birlikte, EXCiPACT Sertifika kullanımı ile ilave kaynaklar kullanılmadan da bu denetlemeler sağlanabilmektedir.
EXCiPACT Sertifika böylelikle kalite ve hasta güvenliğinden taviz vermeden hem tedarikçilerin hem de üreticilerin denetim maliyetlerini düşürmektedir.
Sonuç
Eksipiyanların kaliteli üretimine yönelik denetimlerin ve yasal yaptırımların gittikçe daha da sıkı hale geldiğini görmekteyiz.
EXCiPACT Sertifikasyon Sistemi’nin kullanımı tüm denetim maliyetlerini ortadan kaldırmamakla birlikte kullanıcı ve tedarikçi üzerinde bulunan denetim maliyetlerini büyük ölçüde azaltarak bu kaynakları yüksek riskleri azaltma konusuna yönlendirmelerine olanak sağlamaktadır.
Uluslararası EXCiPACT yöntemi sayesinde ilaç eksipiyanlarının kalitesi ve güvenliği tedarik zinciri içerisinde daha sağlam bir şekilde sağlanmış olacak ve bu zincir tüm dünyaya yayılacaktır.
