Güvenilir LOPA İçin Anahtar Noktalar

Güvenilir LOPA için Anahtar Noktalar Proses tehlike analizleri proaktif risk yönetimi için proses endüstrisinde en önemli yönetim sistemi elementlerinden biridir. tesislerde tasarım aşamasından başlayacak şekilde proses tehlike analizlerinin gerçekleştirilmesi ve operasyonun devam ettiği süre boyunca aynı yaklaşım ile ilerlenmesi gerekir. Endüstride yaşanan birçok kazada proses tehlike analizlerinin doğru uygulanmamış olması veya sistem eksikliği kök sebep olarak göze çarpmaktadır. Etkin bir proses tehlike analizinin yapılmadığı ve proses tehlike analizleri sistematiğinin olmaması dolayısıyla yaşandığı belirlenen kazalar için tablodaki örnekler verilebilir [1]. Koruma Katmanları Analizi (LOPA), özellikle tehlikeli kimyasalların taşınmasını içeren endüstriyel süreçlerdeki riskleri değerlendirmek ve azaltmak için proses güvenliği alanında kullanılan sistematik bir yaklaşımdır. LOPA, prosesle ilgili kazaları önlemeye veya azaltmaya yönelik koruma katmanlarının belirlenmesine ve değerlendirilmesine yardımcı olur.

LOPA metodunun uygulama adımları [2]

• Tehlikenin tanımlanması, • Büyük kaza senaryosunun belirlenmesi, • Kabul edilebilir risk, • Başlatıcı olayların tanımlanması, • Koşullu değiştiriciler ve etkinleştirici şartların değerlendirilmesi, • Bağımsız Koruma Katmanlarını (IPL) tanımlanması ve hesaplamaya dahil edilmesi, • Mevcut koruma önlemleri dahil edilerek senaryo riskinin hesaplanması, • Kabul edilebilir risk seviyesine göre değerlendirme, • Dokümantasyon ve raporlama şeklindedir. Bir Koruma Katmanları Analizinde (LOPA), analizdeki potansiyel sorunları veya zayıflıkları gösteren bazı KIRMIZI KARTLAR vardır.

Doğru ve güvenilir LOPA için kilit noktalar [2]

• Yetersiz Tehlike Tanımlaması: İlk tehlike tanımlamasının eksik veya hatalı olması eksik bir analize yol açabilir. Ekip bu sorunu ancak daha iyi bir HAZOP çalışmasıyla çözebilir. • Veri Eksikliği: Bazı durumlarda, analizi destekleyecek güvenilir veri eksikliği olabilir ve bu da spekülatif tahminlerle sonuçlanabilir. Bu sorun için arıza veri tabanları iyi bir referanstır. • İnsan Faktörlerinin Göz Ardı Edilmesi: LOPA, koruyucu katmanların etkinliğinde insan faktörlerinin rolünü göz önünde bulundurmalıdır. İnsan hatalarının veya faktörlerinin göz ardı edilmesi bir tehlike işareti olabilir. CCPS, insan hatası için farklı güvenilirlik verilerine sahiptir, senaryo riskini belirlemek için bu veriler kullanabilir. • Yetersiz Koruma Katmanları: Çok az sayıda bağımsız koruma katmanı (IPL) dikkate alınmışsa veya IPL’ler yeterince güvenilir değilse, bu durum riskin olduğundan az tahmin edilmesine yol açabilir. • HAZOP çalışmasından Double Jeopardy hataları. • Ortak Nedenli Arızaların Göz Ardı Edilmesi: LOPA, birden fazla bağımsız koruma katmanını etkileyebilecek ortak nedenli arıza potansiyeli göz önünde bulundurmalıdır. • Belirsiz Risk Tolerans Kriterleri: Kuruluşun risk tolerans kriterleri iyi tanımlanmamışsa, bu durum belirsiz sonuçlara ve karar alma süreçlerine yol açabilir. Yönetmelikler veya iyi mühendislik uygulamaları bu sorunu çözmenin iyi bir yoludur. • Yetersiz Dokümantasyon: Operatör müdahalesinin yer aldığı senaryolarda eksik veya hatalı SOP’ler ve kritik ekipmanlar için eksik ITPM görevleri kabul edilebilir risk yaklaşımında hatalı değerlendirme yapılmasına sebep olabilir. LOPA, HAZOP çalışması gibi proses endüstrisinde sıklıkla kullanılan proses tehlike analizi yöntemleri ile en iyi uyumu sağlayan risk değerlendirme yöntemidir. Bu bağlamda kullanılan yöntemin kurallarının esnetilmesi ve sonucunda doğru aksiyonların alınmaması tesislerin sanal bir iyilik hali içinde olmasına yol açacaktır. LOPA uygulayacak ekiplerin öncelikle doğru bir HAZOP çalışması ile senaryolarını ve gerekli güvenlik fonksiyonlarını belirlemeleri, sonrasında ise LOPA konusunda deneyimli uzmanlar ile çalışmalarını bir üst seviyeye taşımaları önerilmektedir. LOPA’yı kendi kaynakları ile uygulayacak ekiplerin CCPS tarafından yayınlanan; • Layer of Protection Analysis: Simplified Process Risk Assessment,2001. • Guidelines for Enabling Conditions and Conditional Modifiers in Layers of Protection Analysis, 2013. • Guidelines for Initiating Events and Independent Protection Layers in Layer of Protection Analysis, 2015. kitaplarını incelemeleri ve kuralları doğru uygulamaları gerekir.   Referanslar [1] Process Hazard Analysis, Risk Engineering Position Paper, Marsh [2] Layer of Protection Analysis: Simplified Process Risk Assessment, 2001   Mehmet Dilaver Kimya Mühendisi ProSCon A.Ş.