Kişisel Temizlik Ürünleri ve Ev Bakım Ürünlerinde Parfüm Seçim Kriterleri

06.11.2017

Parfüm, tüketici ürünlerinde ilginç bir tamamlayıcı rol oynamaktadır. Ürünün işlevselliği konusunda verilmek istenen mesajı destekleyen bir konumdadır. Son tüketici memnuniyetinde anahtar rol oynayıp, hoş bir ürün deneyimi yaşanmasında etkilidir. Tüketici ürünlerini destekleyici; temizlik, ferahlık, yumuşaklık gibi hisleri pekiştiren esans tasarımları yapılabilmektedir. Ayrıca parfümün, ürünün-markanın tüketici tarafından tanınmasında, diğerlerinden ayırt edilmesinde önemli bir etkisi vardır. Bir ürünü görmeden ve kullanmadan da kokusundan tanıyan tüketicileri gözlemleyebiliyoruz. Bu durum, ürün müdürleri ve marka yöneticileri için ürünün tanınırlığını destekleyen etkili bir mesajdır. Parfümler doğal ve sentetik olmak üzere 1000’den fazla içerikle koku uzmanları ve parfümörlerin birlikte çalışmasıyla yapılabilmektedir. Parfüm yapımı

Tüketici ürünlerinde bu tamamlayıcı etkiyi yapabilen parfümleri nasıl tasarlıyoruz ve hangi kriterlerle seçiyoruz?

Parfüm kreasyonu/seçimi prosesini başlatırken biz koku uzmanlarının sorduğu belirleyici sorular vardır; 1. Bu ürün kime hitap edecek? Hedef kitle, 2. Ürünün ana formülasyon detayları (pH, aktif madde özellikleri), 3. Ürünün kullanım aşamaları, 4. Referans (Benckmark) belirleme, 5. Ürünün hangi ülkelerde satışa çıkarılacağı, 6. Ürünün kullanımına uyumlu tüketici güvenliği, 7. Ürünün ana iddiası, 8. Parfüm için ayrılan total fiyat aralığı.

1. Bu Ürün Kime Hitap Edecek? Hedef Kitle

Hedef kitlenin belirlenmesi bize koku beğenilerini tarama ve tanımlama konusunda yol gösterir. Örneğin 18-30 yaş gurubu kadın tüketicilerin koku beğenileri 30-50yaş grubu kadın tüketicilerden farklılık gösterebilmektedir.Genel olarak, yaş-cinsiyet-yaşanan şehir bile koku beğenilerinde farklı sonuçlar verebilmektedir.

2. Ürünün Ana Formülasyon Detayları (pH, Aktif Madde Özellikleri)

Her ürün grubunun kendine özgü bir kimyasal özelliği vardır. Parfüm seçiminde öncelikle en belirleyici olan ürün formülasyonunun pH’ıdır. Düşük pH’lı ürünler için tasarlanan parfümler, yüksek pH’lı ürünlerde uygun-luk göstermezler. Aynı şey tam tersi için de geçerlidir. Kokuda bozunmalar-ekşimeler (özellikle narenciye grubu koku tiplerinde), ürün şeffaf ise bulanıklık, bazı durumlarda üründe renk değişimi gibi çıktılar pH uygunsuzluğu durumlarında gözlenebilmektedir. Parfümün aktif maddelerle etkileşimi de dikkat edilen noktalardandır. Parfümlerin kimyasal yapıları; alkol,eter, keton, aldehit, esterler şeklinde görülebilir. Özellikle aldehit yapıdaki parfüm içeriğinde oksitlenme, ester yapıdaki içeriklerde hidroliz gibi durumlarla karşılaşılabilmektedir. Örneğin; çamaşır deterjanlarında kullanılan enzim ve perkarbonat içeriği parfüm kreasyonunda ve seçiminde etkili bilgilerdir. Bazı parfümlerde T=0 da etki görülmese de yapılan rutin 3 aylık stabilitelerde perkarbonat ve enzimlerle olan etkileşimlerden dolayı kokuda bozunmalar gözlemlenebilmektedir. Bu anlamda tüm ürün gruplarında 3 aylık rutin stabilite takibi önem taşımaktadır. Bu stabilitelerde ürünün eksperler tarafından takip edilmektedir. Genel olarak; 4°C,25°C (oda sıcaklığı),45°C. Bazı özel durumlarda; -10°C (eğer ürün Rusya gibi çok soğuk ülkelerde kullanılacaksa),50°C (eğer ürün Suudi Arabistan gibi çok sıcak ülkelerde kullanılacaksa) stabilite koşullarına eklenebilir. Bu 3 aylık stabiliteler, ürünün stabil ömrünü ve son tüketiciye ulaşana kadar uygun koşullarda kalabildiğini bize rapor eder. Aksi taktirde stabilite yapılmadan piyasaya sürülen bir ürün, eğer teknik olarak uygun parfüm kullanılmadan üretildiyse daha ambalajı açıldığında kötü kokusuyla tüketicinin memnuniyetsizliğini kazanabilir. Bu durum marka algısı için düzeltilmesi çok zor bir durum olur. Teknik olarak doğru parfüm seçimi ürünü ve markayı öne çıkarırken, bu aşamaların atlanması markayı ve ürünü geri plana itebilir. Bu nedenle bu 3 aylık stabilite teknik uyum kontrolü için çok önemlidir.

3. Ürünün Kullanım Aşamaları

Parfüm seçiminde bir diğer nokta ise ürünün kullanım aşamalarıdır. Parfüm tasarımında bu kilit noktalar tüketici deneyim memnuniyeti için büyük önem taşır. Örneğin şampuanı ele alırsak, deneyimlerle gördüğümüz üzere, kokunun saç yıkama esnasında yayılma gücü ve saçta kokunun kalıcılığı tüketiciler tarafından en önem verilen aşamalar. Koku eksperleri, parfümün şampuan formülasyonuna uygunluğundan sonra bu kilit noktalardaki performansına da bakarak nihai koku önerilerini yaparlar. Tek başına çok güzel bulunan bir parfüm, ürün formülasyonuna girdiğinde bambaşka bir karaktere girebilir, yada ürün deneyiminde iyi performans göstermeyebilir. Diğer bir örnek de çamaşır ürünleri kategorisinden verilebilir.Çamaşır deterjanı ve yumuşatıcılarda kullanılan parfümler, kişisel bakım ürünlerindeki parfümlerden çok daha teknik çalışmalarla yaratılır. Çamaşır yıkama prosesinde yıkanıp gitmeden kumaş üzerinde kalabilmeleri için özel içeriklerle tasarlanırlar. Bu anlamda bu ürün kategorisinde esans seçimi yapılırken denemeler son tüketicinin deneyimine göre takip edilir. Ürünün marketten alındığı andan başlayıp, çamaşır makinesine doldurma, yıkama sonrası çamaşırların yaş kokusu,çamaşırları asarkenki kokusu, yayılımı ve çamaşırlar kuruduktan sonraki kokusu detaylı olarak eksperler tarafında değerlendirilip rapor edilir. Çamaşır yıkama ürünlerinde parfüm kalıcılığı genellikle 1-2 gün hatta bazı durumlarda “haftalarca” kokunun kalması istenir. Bunu sağlayacak musk, sandalağacı türevleri moleküller kullanılarak kalıcılık artırılmaya çalışılır. Diğer bir yöntem ise mikro-kapsül parfüm teknolojisidir. Ürün ana iddiası bölümünde bu konuya biraz daha detaylı değinilecektir.

4. Referans (Benchmark) Belirleme

Ürün müdürleriyle birlikte piyasadan hedef referans (benchmark) ürün belirlemek, beklentileri netleştirmek adına somut bir başlangıç noktasıdır. Herhangi bir market ürünü örnek gösterilerek, bununla aynı performansta yada daha iyi performansta gibi kriterler belirtilerek parfüm seçiminde istenilene daha rasyonel yaklaşılabilir. Koku eksperleri verilen referans ve kriterlere göre kreasyon ve elemeleri daha net şekilde yapabilirler.

5. Ürünün Hangi Ülkelerde Satışa Çıkarılacağı

Bu kriter birkaç konuyu belirlemek için önemlidir. İlki,parfüm seçimlerinde ülke kültürlerinden kaynaklı farklı koku beğenileriyle karşılaşabilinmektedir. İkincisi bazı ülkelerde farklı kozmetik regülasyonları yürürlükte olabilmektedir. Örneğin Amerika, Avrupa, Çin ve Japonya birbirlerinden farklı kozmetik regülasyonlarına sahiptir. Avrupa içerisinde de Almanya, genel Avrupa regülasyonunun yanı sıra Öko-test adı verilen farklı bir regülasyonda kriterler isteyebilmektedir. Öko-test uygun parfümler mümkün olmakla birlikte daha kısıtlı bir koleksiyonla cevap verilebilmektedir. Örneğin; bazı yoğun çiçeksi parfümler Öko-test’e uygunlukta zorluk çıkarabilmektedir.

6. Ürünün Kullanımına Uyumlu Tüketici Güvenliği

IFRA (International Fragrance Association), tüketici ürünlerindeki parfüm içeriğinde alerjen miktarlarını belir-leyen kuralları açıklayan bir kurumdur. Bu kurallar ürün guruplarına göre yayınlanmaktadır. Burada şimdiye kadar belirlenmiş 26 alerjen parfüm hammaddesi rapor edilmiştir;

Liste A. Bilinen en yaygın alerjenler;

Amyl cinnamal, Amylcinnamyl alcohol, Benzyl alcohol,Benzyl salicylate, Cinnamyl alcohol, Cinnamal, Citral, Coumarin, Eugenol, Geraniol, Hydroxycitronellal,Hydroxymethylpentyl-cyclohexenecarboxaldehyde,Isoeu-genol.

Liste B. Bilenen daha az yaygın alerjenler;

Anisyl alcohol, Benzyl benzoate, Benzyl cinnamate, Citronellol, Farnesol, Hexyl cinnamaldehyde, Lilial, d-Limonene, Linalool, Methyl heptine carbonate,3-Methyl-4- (2, 6, 6 - trimethyl-2-cyclohexen-1-yl) - 3-buten- 2 - one.

Liste C: Doğal kaynaklı alerjenler;

Oak moss, Tree moss. Bu alerjenlerin kullanım limitleri durulanan ürünlerde %0.01, durulanmayan ürünlerde ise %0.001 olarak belirlenmiştir.(Kaynak 1) Bu deklerasyonlar IFRA bünyesindeki uzmanlar tarafından yapılan belirli özel testlerle desteklenmektedir. IFRA kendi websitesinde belirttiğine göre 2015 yılında parfüm hammaddesi olarak kullanıldığı belirlenen 3999 hammadde incelendiği rapor edilmiştir. (kaynak 2) Esans/parfüm kullanılan tüketici ürünleri IFRA tarafından toplam 11 kategoride toplanmıştır. Her bir ürün grubu için sınırlayıcı alerjen kuralları farklılık gösterir. Kategorilerin en belirgin ayrıştırıcı özelliği ürünün durulanıp durulanmamasıdır. Örneğin, şampuan ürününüz varsa durulanan saç bakım ürünleri kategosine bakılır. Bunun için ürün tipi kategori-9 allerjen kurallarını takip edip, kullanılacak parfüm içeriğindeki alerjen seviyelerini geçen alerjenler ürün etiketinde belirtilmelidir. (Şekil3). IFRA kuralları Türkiye’de de kullanılmaktadır. Her ciddi çalışan parfüm firması, esansını tedarik ederken IFRA sertifikası, MSDS paylaşmaktadır.

7. Ürünün Ana İddiası

Her ürün gurubundan farklı iddialarla karşılaşıyoruz.Bunun net şekilde parfüm eksperine belirtilmesi önemli-dir. Buna göre uygun kokuları daha gerçekçi ve uyumlu şekilde önerebilirler. Örneğin, ürün hipoallerjenik deterjan olacaksa narenciye ve lavanta gibi IFRA kriterlerine göre allerjen içeriği yüksek koku tipleri uygunluk göstermeyecektir. Ürünün koku kalıcılığıyla ilgili iddialarla çokça karşılaşıyoruz.Bunu desteklemenin farklı yöntemleri vardır. En çok kullanılan yöntemler;kalıcılığı yüksek hammaddeler kullanılarak experler tarafından yapılan testlerle belirli günlere kadar kalıcılık gözlenen parfüm tasarımları,bir diğer yöntem ise gittikçe yayılmakta olan mikro-kapsül parfüm teknolojisidir.

Mikro-Kapsül Parfüm Teknolojisi Kısaca özetlemek gerekirse, bu teknolojinin özeti:

Parfüm yağ damlacıkları mikro boyutta kapsüllere özel bir polimerizasyon yöntemiyle hapsedilir. Bu mikrokapsüllerin yapısı genellikle melamindir, çapı 5-50μm arasındadır. (Şekil 1) Bu kapsüller sıcaklıktan etkilenmez,sadece sürtünme ile kırılarak içeriğindeki parfümü açığa çıkarırlar. Böylelikle tüketici ferahlık etkisini ürünü kullandıkça daha etkili hisseder. Normal klasik parfümlere kıyasla daha uzun bir süre ferahlık etkisini hisseder. Klasik parfümlerde uçuculuk sırasına göre parfüm içeriği buharlaşmaya, yani parfüm kalıcılığını yavaş yavaş kaybetmeye başlar. Mikro-kapsül teknolojisiyle klasik parfüme destek olarak mikro-kapsüller devreye girer. Sürtünmeyle kırılan mikro-kapsüller parfüm yağını tekrar açığa çıkarıp ferahlık etkisini sanki “yeni yıkanmış gibi” kokmasını sağlarlar. (Tablo 1) Parfüm

Bu teknolojiyi yoğunlukla çamaşır yumuşatıcı ürünlerinde kullanımını görüyoruz. Deodorant ve saç bakım ürünleri kategorisinde de yayılmaya başladığını gözlemekteyiz.

“Naturel”- “Sentetik”

Parfümlerle ilgili açıklık getirilmesi gereken bir konu da “naturel”- “sentetik” tanımlarıdır.Her sentetik kötü olmadığı gibi her naturel de iyi değildir.(Kaynak 4) Bu konuda bilinçli yaklaşılması gerekir.IFRA’nın belirttiğin 26 alerjeni ele alırken, en baş sırada gelen alerjenler naturel-doğal portakal yağından yoğun halde bulunmaktadır. Bu analizler gaz kromatografisiyle izlenebilmektedir. (Tablo 2, 3)Diğer tarafta ise sentetik hammaddeler kullanılarak hipoalerjenik parfümler yapmak mümkündür. Parfüm firmaları bu konuda, doğala yakın koku karakterini verebilen alerjik özelliği iyileştirilmiş moleküller yaratma konusunda çalışmalar yürütmektedir. Örneğin hipoalerjik iddiası yapılacaksa, o üründe doğal portakal yağı ve doğal lavanta yağı kullanımı kısıtlıdır. Çünkü her ikisinde de içeriğinde yoğun şekilde doğal alerjenler vardır. Bu noktada ürünün önerilen kullanım dozajını takip etmek önerilir.

8. Parfüm için Ayrılan Total Fiyat Aralığı

Parfüm fiyat aralıkları her ürün grubu için farklılık göstermektedir. Genellikle kişisel temizlik ürünlerinin parfüm fiyatları, ev temizlik ürünlerinden daha yüksektir.Bu kullanılan parfüm hsammaddelerinin saflık seviyesi, naturel içeriğine göre değişiklik göstermektedir. Fiyatı yükselten belirli kriterler; yüksek saflıkta hammadde içeriği, naturel içeriği, kalıcılığı artıran özel hammaddeler olarak sıralanabilir. Prof. Dr. Ersin Serhatlı / İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Edebiyat Fakültesi / Kimya Bölümü Fulya Yahya Özsan / Global Parfüm / Müdürü Namet-Rub / Givaudan Aroma ve Esans Ltd. Şti.