İnsanın refah ve konforu ile yaşam kalitesi için olan üretim, tüketim ve hizmet yaşam döngüsü boyunca kaynakların verimli kullanımı, mevcut en iyi teknoloji ile en iyi su-enerji-atık yönetiminde yapılırsa, temiz üretim-tüketim-hizmet gerçekleşir. Eğer kullanılan tüm kaynakları gelecek nesillerin ihtiyaçlarını da dikkate alarak, bu ihtiyaçları tehlikeye atmadan tüketirsek “Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim” başarılır. Sürdürülebilir olmak, kaynakları gelecek için “daim” kılmaktır.
Birleşmiş Milletler (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile belirlenmiş 12 no’lu amaç “Sorumlu Üretim ve Tüketim” başlığında “Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim” kalıplarının güvence altına alınması gereğini vurgularken, eğer üretim ve tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmezsek yerküremize geri dönülemez zarar vereceğimizi ortaya koymaktadır.
Temiz teknoloji uygularken kaynaklarımızı bugün için verimli, yarın için sürdürülebilir yönetmek gerekir. Diğer deyişle kaynak verimliliği şarttır. Üretim süreçlerinde verimlilik kavramı girdi-çıktı ilişkisinde en iyi kaynak değerlendirmesi ile belirtilir. Verimlilik, mümkün en az hammadde, su ve enerji kullanımı ile aynı çıktıları elde etme ya da aynı kaynaklardan daha fazla ve kaliteli üretimdir. Üretim girdilerinin kaynak verimli kullanılması sürdürülebilir üretim için şarttır. Çünkü doğal kaynaklar hızla azalmakta ve değerleri artmaktadır.
Su sınırlı ve paylaşılan bir ulusal-küresel varlıktır. Su sorunları ortak sorunumuzdur. Sürdürülebilir su yönetimi de ortak hedef olmak zorundadır. Sürdürülebilir su yönetimi ve temiz-güvenli suya erişim için sürdürülebilir su alt yapılanması ve sürdürülebilir su sistemleri şarttır. Bu su düzeni içinde kişi ve kuruluşlar su tüketimlerini sürdürülebilir kılmalıdır.
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, toplam su tüketiminin %60-90’ı tarımda, %5-10’u evde, %5’i endüstride kullanılmaktadır. Mevcut tesisleri yönetirken ve yeni tesislerin kurulumunda suya erişimin hesaba katılması bir gerekliliktir. Yatırımlarda ülkemizin su zengini olmadığı, mevcut öngörülerde su sıkıntısı yaşanacağının yer aldığı asla unutulmamalıdır. Fertler, kuruluşlar ve ülkeler doğrudan ve dolaylı su tüketimiyle Su Ayak İzi (SAİ) yapar. SAİ:
- Tüketicinin veya üreticinin doğrudan veya dolaylı olarak su kullanımını değerlendiren bir gösterge,
- Sınırlı tatlı su kaynaklarının hangi amaçlarla tüketildiğini ve kirlendiğini anlamamıza yarayan bir hesaplama,
- Birey veya topluluk tarafından tüketilen veya işletme tarafından üretilen mal ve hizmetlerin üretimi için kullanılan toplam tatlı su hacmidir.
SAİ, m3 /ton üretim; m3/hektar; m3 /para birimi ve m3 diğer işlevsel birimle hesaplanmaktadır. Endüstride, tedarik zincirinde, üretimde ve tesiste genel tüketimle SAİ oluşur. Her bir üründe SAİ saklıdır.
Yeşil Su üretimde tüketilen yağmur suyu miktarı olup, özellikle tarım, bahçecilik ve orman ürünleri içindir. Mavi Su bir mal veya hizmeti üretmek için ihtiyaç duyulan yeraltı ve yüzey su kaynaklarının toplamıdır. Sulamalı tarım, sanayide üretim ve evsel su tüketiminde mavi su vardır. Üretirken atık yönetiminde tüketilen, belirli su kalitesi standartlarını karşılamak amacıyla kirleticileri absorbe etmek için gereken tatlı su miktarı Gri Su’dur.
Ürünlerin, süreçlerin, hizmetlerin, kuruluşların, bölgelerin, ülkelerin SAİ, Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (YDD) ISO 14000 Çevre Yönetimi Serisi (ISO 14040; ISO 14044), ISO 14071- Çevre Yönetimi: Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi-Kritik İnceleme İşlemleri ve Gözden Geçirme Yetkinlikleri ve ISO 14046-Çevre Yönetimi: Su Ayak İzi, İlkeler, İhtiyaçlar ve Yönergeler (Ağustos 2014) standartlarına göre hesaplanmaktadır (Bkz Şekil 1).
SAİ saptanması ile daha iyi su yönetimi ve su-iklim değişimi karşılıklı etkileşimi için kararlar alınması, su stratejisi hazırlanması mümkün olarak, alttaki soruların
cevaplarına ulaşılabilir:
•Şirketin faaliyetlerinde veya tedarik zincirindeki suya bağımlılık hangi noktada?
• Su kaynaklarımızı koruyan düzenlemeler ne derecede iyi?
• Şirketin su güvenliği ne durumda? • Gıda ve enerji kaynaklarımız ne kadar güvenli? • Kuruluş ve ürün SAİ azaltmak için ne yapabilirim? • Kuruluş su yönetimi nasıl iyileştirilebilir?
Kuruluşlar SAİ Etkilerini Azaltmak için:
• Makul ve mümkün SAİ azaltma,
• Mümkünse su faaliyeti yapmama,
•Sürdürülebilir projelerle makul ve mümkün yatırımlar yaparak dengeleme yolunda ilerleyebilir. Böylece su yönetimi mevcut görünümü bilinerek, üretim yaşam döngüsünde her bir aşama için doğru karar verme mekanizmasıyla sürdürülebilirlik yönetiminde süreklilik ve azaltım sağlanır. Firmanın çevre ve iklim için duruşunda, görünürlüğünde, somut verilere dayalı yeşilleşme, şeffaf bir kurumsal sorumluluk görülür. Su yönetimini iyi başaran firmalar sürdürülebilirlik yönetiminde de mesafe alır.
