Bitkisel Beslenme

Bitkisel Beslenme Tamamen bitkisel besinlerden oluşan ya da bitki temelli gıdalara öncelik veren beslenme türü, bitkisel beslenme olarak bilinmektedir. Bitkilerden elde edilen besinlere öncelik veren bütün beslenme modelleri bitkisel olarak kategorize edilebilir. Bitkisel beslenme; hayvansal ürünlerin düşük düzeyde tüketilmesi ve meyveler, sebzeler, baklagiller, kabuklu yemişler ve tohumlar gibi bitkisel ürünlerin yüksek düzeyde alımı şeklinde özetlenebilir. Yaygın görüşün aksine, vegan ve bitkisel beslenme iki farklı kavramdır. Bitkisel beslenme, ağırlıklı olarak bitkisel gıdalarla beslenmeyi kapsar; bu terim genellikle tamamen bitki temelli besinlerin tüketildiği beslenme türüne atıfta bulunmak için kullanılsa da az miktarda hayvansal ürün de diyete dahil edilebilir. Vegan diyette ise hayvansal ürünler hiçbir şekilde beslenme programında yer almaz. Bitkisel beslenme, besin açısından zengindir ve lif, protein, vitamin, sağlıklı yağlar ve mineraller anlamında oldukça besleyicidir. Bitkisel gıdalar, vücudun tüm besin ihtiyaçlarını karşılayabilir ve beslenmenin oldukça sağlıklı bir yoludur. Tam tahıllara, meyvelere, sebzelere, baklagillere, kuruyemişlere ve tohumlara öncelik veren dengeli, bitki temelli bir beslenme programı, istikrarlı bir şekilde uygulandığında sağlık için faydalı olabilir. Ayrıca, proteini etle özdeşleştirmemek de önemlidir. Mercimek, fasulye, tofu, fındık ve fındık ezmesi, tohumlar ve kinoa dahil olmak üzere çok sayıda besleyici bitkisel protein kaynağı vardır. Ancak, bitkisel gıdaların hepsinin eşit derecede sağlıklı olmadığını belirtmekte yarar vardır. Bunun yerine, birincil karbonhidrat kaynağı olarak tam tahılları, diyet yağının ana kaynağı olarak doymamış yağları, bol miktarda meyve ve sebzeyi ve yeterli Omega-3 yağ asitlerini içeren diyetler sağlıklı olarak kabul edilebilir. Rafine şeker, beyaz un ve birtakım bitkisel yağlar gibi ürünlerin tümü, vejetaryen oldukları için “bitkisel” olarak adlandırılabilir; ancak bu, dengeli bir beslenme oluşturdukları anlamına gelmez. Dengeli bir bitkisel beslenme programının birçok avantajı vardır. Öncelikle, bitki temelli beslenme bağışıklık sistemini destekler. Bitkilerde bulunan temel besinler diğer gıdalarda bulunmamaktadır. Bağışıklık sisteminin hücresel mutasyonları hastalığa neden olmadan önce belirleme ve bunlarla mücadele etme özelliği, onu kansere yakalanma riskini azaltmak için oldukça önemli hale getirmektedir. Bitkiler, bağışıklık sisteminizin en iyi seviyede çalışabilmesi için vücudu dengede tutmaya ve hücre sağlığını korumaya yardımcı olan iyi bir vitamin, mineral, fitokimyasal ve antioksidan kaynağıdır. Bitkisel beslenme bağışıklık sistemini güçlendirmekle birlikte mikrop ve mikroorganizmalara karşı koruma sağlar. Bitkisel gıdalar enflamasyonu azaltır. Bitkilerin içerdiği temel besinler, vücuttaki enflamasyonu önlemek için çalışır. Enflamasyon; vücut dokularının patojenler, hasarlı hücreler ve tahriş edici maddeler gibi zararlı uyaranlara karşı gösterdiği kompleks biyolojik tepkinin bir parçası olmanın yanı sıra beyaz kan hücrelerinin vücudu bakteri ve virüsler gibi dış invazörlerin neden olduğu enfeksiyonlardan koruduğu bir süreçtir. Enflamasyonun işlevi, hücre hasarının ilk nedenini ortadan kaldırmak, nekrotik hücreleri ve orijinal hasar ve inflamatuar süreçten zarar görmüş dokuları temizlemek ve doku onarımını başlatmaktır. Bağışıklık sistemini güçlendiren küçük fitokimyasallar ve antioksidanlar; kirlilikten, işlenmiş gıdalardan, bakterilerden ve virüslerden kaynaklanan toksinleri nötralize etmeye yardımcı olur. Bu hastalıklara yol açan birtakım risk faktörlerinden bitkisel beslenmeyle korunmak mümkündür. Bitki temelli bir beslenme, sağlıklı bir kilonun kontrolünün sağlanmasına yardımcı olur. Sağlıklı bir kiloda kalmak, kanser riskini azaltmak için oldukça önemlidir. Bunun nedeni fazla kilonun enflamasyona ve hormonal dengesizliğe neden olmasıdır. Fazla kilo ve obezite; kolorektal, menopoz sonrası meme ağrısı, yemek borusu, rahim, böbrek ve pankreas kanserleri dahil olmak üzere 12 farklı kanser türüne yakalanma riskini artırır. Çoğunlukla bitkisel ürünlerin tüketilmesiyle, kilo almaya neden olan yiyeceklerin önemli bir bölümü diyetten elimine edilebilir. Bitkiler yüksek miktarda lif içerir. İşlenmemiş bitkisel gıdaların tamamı lif içermektedir. Bitkiye yapısını veren bu lifleri yüksek miktarda tüketmenin sağlık açısından birçok faydası vardır. Bağışıklık sistemini destekleyen ve enflamasyonu azaltan besinlerin emilimini daha iyi hale getirebilen bitkisel beslenme, bağırsak sağlığını düzenlemeye yardımcı olur. Kolesterolü düşürmeye yardımcı olan ve kan şekerini stabilize eden lifler, iyi bir bağırsak yönetimi için idealdir. Lif tüketmek, özellikle en yaygın üçüncü kanser türü olan kolorektal kanseri riskini azaltmak için oldukça önemlidir. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, bitki bazlı diyet erkeklerde kolorektal kanser riskini %22 oranında azaltabilmektedir. Bitkisel diyet, diğer hastalıklara yakalanma riskini de azaltmaktadır. Bitki temelli beslenmenin faydaları, kanser riskini azaltmakla sınırlı değildir. Bitkisel diyetin kalp hastalığı, inme, diyabet ve birtakım mental hastalıklara yakalanma riskini azalttığı da ortaya koyulmuştur. Hazırlayan: Murat Soygür Kaynaklar https://www.cuimc.columbia.edu/news/what-plantbased-diet-and-it-healthy https://bmcmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12916-022-02623-7 https://www.mdanderson.org/publications/focused-on-health/5-benefits-of-a-plant-baseddiet.h20-1592991.html#:~:text=Eating%20a%20plant%2Dbased%20diet,great%20for%20good%20bowel%20management.