Smithsonian Enstitüsü, Panama Amador Vakfı ve Panama Şehir Konseyi arasındaki iş birliği çabasının sonucu olan BioMuseo, Amador Geçidi’nde yapıldı. Bir tarafta Panama Şehri silüeti ve körfezin, diğer tarafta Pasifik Okyanusu ve Panama Kanalı’nın girişinin manzarasını sundukları için hem bina hem de konumu son derece etkileyici.
Panama Kıstağı’nın tarihini ve içerdiği doğal zenginliğinin tüm dünya tarafından bilinmesi için, Smithsonina Enstitüsüne bağlı Amador Vakfı, ünlü mimar Gehry’yi görevlendirildi, Bu eser, mimarın Latin Amerika’da gerçekleştirdiği ilk yapıdır.
1986 ve 1996 yılları arasında Smithsonina Enstitüsü araştırmacıları, Panama Kıstağı’nın yaşını belirlemek için bir araştırma yaptı. Bunun için fosil ve tortu örneklerini topladılar ve 3.000.000 yıl önce iki tektonik levhanın çarpışmasının bu alanın denizden yüzeye çıkmasına neden olduğu, okyanusları ayıran ve iki kıtayı birleştiren dar bir kara şeridi oluşturduğu ve bu şeridin bilinen en büyük göçlere imkan verdiği sonucuna vardılar. Uzmanlara göre, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’dakinden daha fazla kuş, memeli, sürüngen ve bitki türü var.
Konsept
Gehry’nin eserleri genellikle heykelleri andırır, bunun kanıtı Los Angeles’taki Walt Disney Konser Salonu, Prag’daki Dans Evi, Paris’teki Louis Vuitton Vakfı, Barselona’daki Japon Balığı veya uluslararası alanda en çok bilinen eser, Bilbao’daki Guggenheim Müzesi’dir. Hem bunlar hem de projelerinin birçoğu ona “oluklu metal kaplamanın üstadı” olarak tanınmasını sağladı.
BioMuseo’da çatılar, rüzgarda sallanan bir kumaşı andıracak şekilde tasarlanmış, katlanmış metal parçalardan yapılmıştır. Gehry, müzesini 60’ların “biçim işlevini takip etmediği” California’nın “funk sanatı” nın bir parçası olarak tasarladı. Binaları, bitmemiş gibi görünen yan yana yerleştirilmiş alanlara ve malzemelere andırmaktadır. Yapı çok karmaşık olduğu için Panama’da daha önce hiç kullanılmamış tekniklerin kullanması yani, birçok çelik ve beton detayının birden fazla defa yapılması gerekiyordu. Eleştirmenler, Gehry’nin tasarımlarının çevrelerine ait görünmediğini ve yerel iklime bakılmaksızın tasarlandığını iddia ediyor.
Alanlar
4.100 m2’lik müze, Bruce Mau Design tarafından tasarlanan ve iki seviyede dağıtılmış sekiz kalıcı sergi galerisi içerir. Bunların yanı sıra geçici sergiler için alan, Pasifik Okyanusu’nun deniz yaşamını ve Sea Caribe’yi gösteren 10 metre yüksekliğinde iki akvaryum, bir kahve dükkanı ve Botanik Bahçesi’nin köşelerinde sergiler için çok sayıda dış mekan da komplekste bulunmaktadır.
Yapısı
Yapısının karmaşıklığı ve bu tarzdaki yapıların için çok az deneyimleri olması nedeniyle işçilerin inşaatın farklı aşamalarının bileşenlerini kurmayı öğrenmeleri amacıyla gerçek ölçekte bir model gerçekleştirmek gerekliydi. Açık hava kamu avlusu, Karayip evlerinin yöresel mimarisinin renkli binalarına ve çinko çatılarına referansla parlak renkli metal kanopilere sahip heybetli bir çelik yapı ile örtülmüştür. Kanopi çözümü aynı zamanda Panama’nın şiddetli sağanak yağışlarına karşı koruma sağlar. Metal plakaların altındaki kirişler, sanki tropikal bir ormanın gölgesi veya dağınık beyaz bir örümcek ağıymış gibi yapılmıştır ve her biri çatının bir bölümünü destekler. İlk bakışta tasarımda simetri görünmese de, kirişleri 6 mm’den fazla hataya izin vermeyen yapıyı monte ederken mutlak hassasiyetle çalışmak gerekiyordu. Bunun için karmaşık çatı çerçevesinin ve desteklerin detaylandırılmasına izin veren BIM teknolojisi kullanıldı. Yapının ana parçalarının gerçek boyutu, konumu ve geometrisi, mimarın 3 boyutlu modelinin Tekla yapı programına aktarılmasıyla elde edilmiş, bu da büyük bir zaman ve maliyet tasarrufu ile sonuçlanmıştır.
Malzemeler
Titanyum kaplı Bilbao Müzesi’nin aksine Gehry, canlı ve kıvrımlı Panama Biomuseo’nun parlak renkleriyle yerel kültüre atıfta bulunmasını istedi. Parçalı ve asimetrik tasarım, mimara göre tropikal ortamı yansıtan ve sağlam beton yapıyı örten cesur bir şekil kolajında tavanda oluklu panellerden oluşuyor.
Paneller
Paneller, yağmur ormanlarındaki ağaçların yapraklarını bir şekilde andıran, birleşen, ayrılıp kıvrılan, ışığın dağılmasını sağlayan metal plakalardan yapılmıştır. Oluklu paslanmaz çelik saclar, su geçirmez kauçuk kaplamalar ve sert üretan köpük dahil olmak üzere 5 farklı malzemeden oluşan metal levhalar, iç mekana ısı girişini en aza indirme işlevini de yerine getirir.
Çatı panellerinde kullanılan yeşil, mavi, sarı, kırmızı ve turuncu renkler sadece ülkenin fauna ve florasına işaret etmiyor. Bu durumda Gehry, Red Devils veya Bocatoreñas evlerinin renkleri gibi bölgenin yerli halklarında bulunan çeşitli kültürleri hatırlamak için her zamanki tek renkli paletini değiştirdi. Çatıları yapmak için 45.000 paslanmaz çelik vida ve perçin, artı 102.925 renkli vida ve yaklaşık 5.000 m2 metal levha, seçilenlerde 1.800 kg toz boya kullanılarak otomotiv endüstrisinde kullanılana benzer bir sistemle Tayland’da boyanmıştı.
Kaynakça
https://en.wikiarquitectura.com/building/biomuseum-museum-biodiversity-panama/
https://www.archdaily.com/562296/biomuseo-gehry-partners
Hazırlayan: B.Serhat Cengiz
