Dr. Tülay Çağlayan Özlü / Ar-Ge Enstitüsü Direktörü - Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği
Bir Başarı Öyküsü: Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği Ar-Ge Enstitüsü ve HORIZON 2020 Programı
HORIZON 2020 (UFUK 2020) Nedir?
Avrupa Birliği (AB) Çerçeve Programları, Avrupa’nın bilim, teknoloji, politika ve uygulamalarının uyumlaştırılması amacıyla ilk olarak 1984 yılında oluşturulmuştur. AB Araştırma ve Yenilik Çerçeve Programı olan HORIZON 2020 (UFUK 2020), 2014-2020 yılları arasında Avrupa Komisyonu tarafından yürütülecektir.
Dünyanın en yüksek bütçeli sivil araştırma programı olarak kabul edilen HORIZON 2020 (UFUK 2020) programı uluslararası ortaklıklar yolu ile geleceğin teknolojilerine yön verme amacıyla oluşturulmuş olup, toplam bütçesi 80 milyar Euro’dur.
Kimler Başvuruda Bulunabilir?
Türkiye’nin asosiye ülke olarak dahil olduğu HORIZON 2020 Programı’ndaki çağrılara, üniversiteler, akademisyenler, araştırma merkezleri, KOBİ’ler, KOBİ birlikleri, büyük sanayi kuruluşları, kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, uluslararası örgütler ve bireysel araştırmacılar başvuruda bulunabilmektedir.
Türkiye’de HORIZON 2020 koordinasyonu için TÜBİTAK görevlendirilmiş olup, faaliyetleri TÜBİTAK bünyesindeki Ulusal Koordinasyon Ofisi yürütmektedir.
Bugün gelinen noktada, Türk Çimento Sanayisinin ortak sesi olan TÇMB bünyesinde bulunan Ar-Ge Enstitüsü, HORIZON 2020 programına etkin olarak katılım sağlamakta ve Ar-Ge projelerinde yoğun çalışmalar sürdürmektedir.
HORIZON 2020 programı konularının, çimento sektöründe kilit konular olarak kabul edilen; çevresel etkilerin azaltılması alanlarında atık kullanımı, enerji verimliliği ve CO2 salınımı azaltılması gibi öncelikli Ar-Ge konuları arasında yer alması projede yer almamız için hedef haline gelmiştir.
AB HORIZON 2020 Programı kapsamında açılmış olan "Atık: Geri dönüşüm, yeniden kullanım” çağrısı altında yer alan "Atık 1-2014 Endüstriyel Simbiyoz ile Döngüsel Ekonomiye Giriş” konusunda, TÇMB Ar-Ge Enstitüsü’nün de yer aldığı Avrupa’nın çeşitli ülkelerinden firmaların oluşturduğu konsorsiyum ile ‘Sürdürülebilir Kaynak Yoğun Endüstriler için Genişletilmiş Yapı Değer Zinciri Üzerinden Endüstriyel Simbiyozun Teşvik Edilmesi (FISSAC)’ adlı proje önerisi ile fon desteği başvurusu yapılmıştır.
Nisan 2014 tarihinde yapılan ilk aşama başvurusunda 55 farklı başvuru arasından AB Hakem heyeti tarafından olumlu olarak değerlendirilen 19 başvuru arasına girmiş olup, Eylül 2014 tarihinde yapılan ikinci başvurunun da olumlu değerlendirilmesi neticesinde proje destek almaya hak kazanmıştır.
Proje konsorsiyumunda yer alan 26 adet partner firmadan 3 adet Türk firması bulunmaktadır. Toplam bütçesi yaklaşık 11 milyon EURO olan proje 4,5 yıl sürecek olup, çalışmalarına Eylül 2015 tarihinde başlanmıştır.
Proje resmi web sitesi olan fissacproject.eu proje hakkında detaylı bilgileri içermektedir. TÇMB hakkında detaylı bilgiler için resmi websitesi:
www.tcma.org.tr
Projenin Amacı ve Hedeflenen Katkıları
Endüstriyel simbiyoz, bağımsız işletmeleri sürdürülebilir ve yenilikçi bir kaynak kullanımı yaklaşımı çerçevesinde atık veya yan ürünlerin alternatif hammadde veya yakıt kullanımı esasıyla bir araya getirmektedir.
FISSAC projesinin amacı, sıfır atık yaklaşımı ile yapı değer zincirinde yer alan hammadde kullanımı yoğun sanayilerde, teknolojik ve teknolojik olmayan gereklilikleri uyum içinde birbirine bağlayarak, malzemenin kapalı devre üretim süreci içerisinde döngüsel ekonomiye geçilmesini sağlayacak yenilikçi bir endüstriyel simbiyoz modeli geliştirilmesi ve uygulanmasıdır.
Projede Avrupa Ekonomisi girdisi ve çevresel etkilerin azaltılması konusunda çelik, demir dışı metaller, mineral, çimento, seramik ve cam, inşaat ve kimya sektörleri arasında işbirlikleri yaratılması hedeflenmektedir.
Söz konusu işbirliği ile sanayi yan ürünleri veya atıkları, çimento, seramik ve ahşap plastik kompozit yapı malzemeleri üretimlerinde alternatif hammadde olarak değerlendirilecektir.
Değerlendirilecek olan atıklar, elektrik ark ocağı cürufu, pota ocağı cürufu, inşaat yıkıntıları ve fabrika üretim hatası nedeniyle elde edilen seramik ve cam atıkları, ikincil alüminyum cürufudur. Proje kapsamında, atıkların kullanımı ile eko-çimento üretimi yapılacaktır. Ayrıca kurulacak olan ICT (Information and Communications
Technologies) platformu ile proje kapsamında oluşturulacak endüstriyel simbiyoz ağı takip edilecektir. Bu kapsamda coğrafi bilgi sistemi, optimizasyon ve yenilikçi ağ analiz indikatörleri kullanılacaktır.
Proje çıktıları, hem sanayi uygulamaları alanında yaşam döngüsü üzerinden çevresel etkileri azaltan bir atık kullanım metodolojisi hem de hangi atıkların nereden temin edilebileceği ile ilgili olarak harita destekli bir sistem geliştirilmesine olanak sağlayacaktır.
Bu projede, Türkiye’de yapılmış olan endüstriyel simbiyoz projelerine yeni bir bakış açısı katması ve sanayi temsilcilerinin atık kullanım yöntemlerine ve uygulama örneklerine erişiminin artırılması hedeflenmektedir.
Atık yönetimi ve sanayi kaynaklı çevresel etkilerin azaltılması konusu Avrupa’da uzun yıllardır sanayiciler ve bilim çevreleri tarafından sürekli olarak gündemde tutulmakta ve geliştirilmektedir. Bu nedenle endüstriyel simbiyoz ağlarının kurulması ve devamlılığının sağlanması önemli bir hedef haline gelmiştir.
Ülkemizde de iyi atık yönetimi uygulamaları gün geçtikçe yaygınlaşmakta ve sayısız uygulama ve araştırma örneği görülmektedir.
FISSAC adlı proje kapsamındaki endüstriyel simbiyoz örnek çalışmaları, sanayicilere atıkların önlenmesi ve azaltılması konusunda rehberlik sağlayacak ve benzer uygulamaların yaygınlaşması anlamında bir yenilik sunacaktır.
Türk Çimento Sanayisi, atık değerlendirme süreçlerindeki en önemli paydaşlardan biri olarak, fosil yakıt ve doğal hammadde kaynak kullanımlarının azaltılması ve enerji verimliliği esası ile endüstriyel simbiyoz ağlarında aktif olarak rol almaktadır.
TÇMB Ar-Ge Enstitüsü’nün Proje Kapsamındaki Görev ve Sorumlulukları
1. Çimento sektörü yaşam döngüsü değerlendirmesi yapacak olan partnerlere sektöre ait teknik bilgilerin sağlanması.
2. Atık malzemelerin karakterizasyonu için test – analiz çalışmaları.
3. Atık malzemelerin çimento üretiminde kullanılabilirliğinin araştırılması için laboratuvar ölçekli klinker pişme testleri ve değerlendirme çalışması.
4. Atık malzemelerin çimentoda mineral katkı olarak kullanımı amaçlı test çalışmaları.
5. Belirlenen atık malzemelerin endüstriyel ölçekli çimento ve beton üretimi çalışması için, seçilecek bir çimento fabrikası ile koordinasyon kurulması.
6. 50 metre beton yol inşaası ile örnek bir uygulama yapılması için koordinasyon çalışması.
7. Proje çıktılarının duyurulması çalışmalarına katkı sağlanması.
Projenin 3. Genel Kurul Toplantısı 5-6 Ekim 2016 tarihlerinde Brüksel’de düzenlenmiş olup, proje iş paketleri içerisinde yer alan çalışmalar değerlendirilmiştir. Toplantıda Ar-Ge Enstitüsü, tamamlamış olduğu atık karakterizasyonu çalışmaları sonuçları hakkında bilgiler aktarmıştır. Ayrıca, 21 Kasım 2016 tarihinde Madrid’te düzenlenen Proje Teknik Toplantısı’nda projenin en önemli teknik partnerlerinden biri olarak Ar-Ge Enstitüsü tarafından önümüzdeki süreç içerisinde yapılacak olan gerekli çalışmalar sunulmuştur. TÇMB Ar-Ge Enstitüsü, sahip olduğu ileri teknoloji laboratuvar altyapısı ve teknik kadrosu ile yapı malzemelerinde sunduğu çözümlere ek olarak HORIZON 2020 programı kapsamında uluslararası Ar-Ge çalışmalarına devam etmektedir.
