Austrotherm geoBLOCK ® granüler
polistiren boncukların ön şişirme ve kalıplanması neticesinde üretilen, geoteknik mühendisliği uygulamalarında kullanılan, hafif ve kapalı gözenekli yapıya sahip genleştirilmiş polistiren (EPS) bloktur.
Oturma potansiyeli yüksek zeminler üzerine inşa edilecek olan otoyol ve köprü yaklaşım dolgularının imalatında kullanılır.
Oturma problemine karşı zemin iyileştirerek geleneksel sıkıştırılmış toprak dolgudan oluşan imalatlar yerine zemin iyileştirilmesine gerek duyulmadan otoyol dolgusu ve köprü yaklaşım rampalarının Austrotherm geoBLOCK ® ile imalatı projelerde hem ilk yatırım maliyetinde kazanç hem de imalat hızlılığı sağlar.
Bu geleneksel uygulamanın yanında gömülü alt yapılar üzerine inşa edilecek olan dolgular özel çözüm gerektirirler. Gömülü altyapı sistemlerinin üzerlerine inşa edilecek geleneksel toprak dolgulardan dolayı zemine uygulanacak ilave gerilmeler altyapı tesislerinde yapısal hasarlara neden olabilirler.
Bu alt yapı tesislerini deplase etmek kent içerisinde çok zor ve maliyetlidir. Geleneksel sıkıştırılmış toprak dolgu yerine altyapı koridorları üzerine Austrotherm geoBLOCK ®’lar ile dolgu imalatı sadece gömülü altyapıyı yapısal hasardan korumakla kalmayıp aynı zamanda da deplase maliyetini de önler.
İstanbul Çevre Yolunun Uzunçayır Kavşağında Harem yönü çıkışındaki trafiğin bir kısmının Acıbadem Mahallesi yönüne aktarılması projesi kapsamında Austrotherm geoBLOCK®’lardan oluşan yol dolgusu inşa edildi ve Nisan 2017’de trafiğe açıldı.
Yol izdüşümünün yaklaşık 3-5 m altından geçen 2.2 m çapındaki ana su isale hatlarına geleneksel sıkıştırılmış toprak dolgu imalatı ile gelebilecek yapısal hasarların önüne geçmek için yol dolgusunun inşasında Austrotherm geoBLOCK®’lar tercih edildi.
Austrotherm geoBLOCK®’lar sadece isale hatlarının deplasman maliyetlerini önlemekle kalmayarak aynı zamanda isale hatlarında yapısal bir hasar meydana gelemeden projenin tamamlanmasına olanak sağladılar.
Proje kapsamında 1.2 m x 2.5 m x 1 m ve 1.2 m x 1.25 m x 1 m boyutlarında, 22 kg/m³ yoğunluğunda EPS bloklar kullanılarak 37 metre uzunluğunda, 6.6 metre genişliğinde ve 3 metre yüksekliğinde bir yol dolgusu inşa edildi.
Motorlu taşıt dingil yüklerinin geofoam yol dolgusu yüzeyine uniform bir biçimde dağılmasını sağlamak amacı ile yol üst yapısı Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Otoyol Araştırma Birliği (NCHRP) tarafından önerilen şekilde imal edildi.
Asgari kalınlığının 61 cm olması önerilen yol üst kaplaması en alttan en üste sırası ile (1) 10 cm kalınlığında betonarme yük yayma platformu (2) 43 cm kalınlığında stabilize alt temel-temel katmanı ve (3) 8 cm asfalt aşınma katmanı olacak şekilde tasarlandı.
Ülkemizin bu ilk geofoam yol dolgusunda inşa süresince ve inşa sonrasında servis yükleri altında meydana gelecek deformasyonların gözlemlenmesi amacı magnet oturma plakaları ile enstrumantasyon programı uygulandı.
EPS bloklar kullanılarak inşa edilen bir yol dolgusunda inşaat sonrası kümülatif deformasyon elastik limitin (toplam dolgu yüksekliğinin %1’i) altında olmalıdır. Bu projede geofoam yol dolgusunda inşaat sonrasındaki deformasyon toplam dolgu yüksekliğinin %0.5’i (1.5 cm) olarak ölçüldü.
Yolun trafiğe açılmasının ardından geçen sekiz ayın sonunda kümülatif deformasyonun (inşaat sonrası deformasyon artı akma deformasyonu) toplam dolgu yüksekliğinin %0.8 düzeyine (2.4 cm) ulaştığı görüldü.
Bir başka deyiş ile, yolun servise açılmasından günümüze kadar oluşan akma deformasyonu %0.3 düzeyinde oluştu.
Yolun servise açılmasından günümüze kadar geçen süre zarfında ayda bir olarak alınan ölçümler kullanılarak geofoam yol dolgusundaki kümülatif deformasyonun 50 yıllık ekonomik ömür sonundaki projeksiyonu toplam dolgu yüksekliğinin %1.7’si (5.2 cm) olarak tahmin edildi.
Bu değer toplam izin verilebilir sınır olan %2.0 deformasyonun altındadır.
Bu yenilikçi mühendislik çözümü sayesinde yoğun kentsel altyapı tesislerinin yer aldığı bölgede yer alan hem maliyetli hem de lojistik olarak sıkıntılı olabilecek isale hatların deplasman maliyetlerinin önüne geçilerek yol dolgusunun imalatının tamamlanması sağlandı.
Tolga Celayer
Genel Müdür Yardımcısı
Austrotherm Türkiye
Emre Akınay, İnşaat Mühendisliği Uygulamaları Yöneticisi
