Tekstil Boyar Maddeleri
Tekstil materyallerinin boyama ve renklendirme işleminde kullanılan organik moleküllere boyar madde denir. Tekstil malzemesinin kalıcı olarak renklendirilmesine boyama denirken; renklendiren maddelere ise boyar maddeler denmektedir. Tekstil sektörü ile ilgili kişiler tarafından sektörde kullanılan boyar maddeler araştırılmaktadır.
Yıllardır insanlar çevresindeki eşyaları, giysileri boyamak için birçok boya ve boyar madde elde etmiştir. Tarih çalışmaları sonucunda elde edilen verilere göre tarihte ilk kullanılan boyarmaddeler; indigofera bitkilerinden elde edilen indigoi rubia tinotoium’dan elde edilen alizarin, bir topraktan elde edilen krom sarısı, schweifurt yeşili zencefre ve benzeridir.
1856 yılına gelindiğinde ise sentetik
boyar madde üretimi başlamıştır. Günümüzde ise çoğunlukla sentetik boyar maddeler kullanılmaktadır. Ama hale halı, kilim vb. el sanatı ürünlerinin renklendirilmesinde doğal boyarmaddelerden de yararlanılmaktadır.
Doğal Boyar maddelerin Olumlu-Olumsuz Özellikleri
Doğal boyar maddeler ve sentetik boyarmaddelerin kendi içlerinde olumlu ve olumsuz yönleri vardır. Doğal boyarmaddelerin olumlu yönlerini incelersek ilk olarak bu gruba giren boyar maddelerin bazılarının haslık değerleri oldukça yüksektir.
Fakat aynı şekilde bazılarının ise haslık değeri oldukça düşüktür. Aynı zamanda doğal boyar maddelerin maliyeti çok daha ucuzdur. Doğal boyar maddelerin solma dereceleri de genellikle diğer renkleri bozmayacak şekildedir, renk ahengini bozmaz.
Doğal boyar maddelerin olumsuz yönlerine bakarsak ise bu boyar maddeler ile istenen tüm renkleri yakalamak zordur. Özellikle bazı kırsal kesimlerde istenen rengi sağlayacak bitkilerin bulunması güçtür.
Aynı zamanda bu bitkilerin çiçek açtıkları dönemde toplanıyor olması gerekir, her zaman elde etmek mümkün değildir. Doğal boyar maddelerin renk skalası da oldukça dardır ve ortamda bitkiden gelen tanen, selüloz vb. maddelerin bulunması rengi bozabilmekte; işlemi güçleştirmektedir.
Sentetik Boyar maddelerin Olumlu-Olumsuz Özellikleri
Sentetik boyar maddelere bakarsak ise renk çeşidi açısından zengin olmaları, renklerinin parlak olmaları, boyama sürecinin kısa olması ve her zaman temin edilebilmesi olumlu özellikleri arasındadır. Aynı zamanda aynı koşullar altında aynı sonucu verebilir ve elyafı daha kolay şekilde boyarlar.
Sentetik boyar maddelerin olumsuz özelliklerine bakarsak ise haslık değeri düşük olanlar ile çalışıldığında solmalar meydana gelmekte ve diğer bölgelerde de bu solmalar renk ahengini bozmaktadırlar. Aynı zamanda doğal boyar maddelere göre daha pahalıdırlar.
Tekstil boyar maddelerinde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ise uygulanacak hammaddeye uygunluğudur. Her boyar madde her hammaddeye uygunluk göstermez. Bu sebeple boyar maddelerin türlerine göre kullanım alanları da değişmektedir.
Örnek verebilirsek; pigment boyar maddeler; sentetik lifler, özellikle polyamid, polyester, pamuk liflerinden ve karışımlardan oluşan tekstil materyallerinde kullanılmaktadır. Bazik boyar maddelere bakarsak ise; pamuklu, viskoz, modal, poliakrilonitril liflerinden oluştan tekstil materyallerinde kullanılmaktadır.
Hammadde ile boyarmaddenin uygunluğu önemli bir konu olduğundan kullanılan boyar maddelerden hangi tekstil materyalinde yararlanıldığını bilmek oldukça önemlidir.
Kaynakça
https://tekstilsayfasi.blogspot.com/2020/12/boyar-madde-cesitleri-kullanim-alanlari.html
https://tekstilbilgi.net/boyar-maddeler-ve-kullanim-alanlari.html
https://www.tekstildershanesi.com.tr/bilgi-deposu/tekstilde-boya-ve-boyarmaddeler-1.html
