Bu makale, boya dünyası içerisinde yer alan üreticilerin çok yakından bildikleri Qualicoat’u yakından tanıtmak ve net bilgiler vermek amacıyla hazırlanmıştır. Öncelikle Qualicoat’un ne olduğunu bilmeyen üreticilerimiz için tekrar tanımlayalım.
Qualicoat İsviçre merkezli bir kalite sistem ve onay kuruluşudur. 1986’da mimari parçaların kaplamalarını kapsayan birkaç ulusal dernek, Qualicoat adı verilen bir kalite etiketi organizasyonu oluşturmuştur. Amaçları, boya endüstrileri için geçerli olan kuralları ortaya koyarak, Avrupa genelinde kalite seviyesini yükseltmek ve standartlaştırmaktı.
Beş kıtanın tamamındaki firmalar lisans sahibi oldu ve o zamandan beri ulusal ve uluslararası derneklerin sayısı artmaya devam etti. Geçtiğimiz on yıl boyunca gösterdiği çabalar sayesinde Qualicoat mimaride kullanılan boyalı alüminyum sistemlerin kalitesinin artmasında kilit rol oynamıştır.
Alüminyum endüstrisi, kaplama malzemeleri tedarikçileri ve ön işlem kimyasalları üreticileri en başından beri Qualicoat komitelerinde temsil edilmiş, böylece kaplamalar ve tedarikçileri arasında fikir alışverişi sağlanmıştır.
Qualicoat üyeleri; vernikleme, boya ve kaplama endüstrisinde kalite kontrol derneği Qualicoat ile bir Master Lisans sözleşmesi imzalamış olan ulusal veya uluslararası derneklerdir. Bunlara Genel Lisans Sahipleri denir.
Tüm dünyada bu dernekler, mimari inşaat yapıları için alüminyum parçaların boya kaplaması işiyle uğraşan şirketlere Qualicoat ticari markasını kullanmak için yetki verme hakkına sahiptir.
Qualicoat belgesinin faydaları nelerdir?
Qualicoat etiketini ve dolayısıyla uygunluğu almak:
• Lisanslı tesisler rakipleri üzerinde belirgin bir rekabet üstünlüğü sağlar,
• Müşteriler standartlar ile açıkça tanımlanmış kalite ve performans kriterlerini karşılayan kaplamalı ürünler alırlar.
Qualicoat uygunluk belgesi nasıl alınır?
• Qualicoat tüm dünya üzerinde hızla yayılmış ve kendini kabul ettirmiş uluslarası bir standarttır. Genel kapsamda ürün belgelendirmeler aşağıdaki ana başlıklar altında yapılmaktadır.
Sıvı ve Toz Boya Üreticileri – Qualicoat belgesi, Krom içermeyen Kromatlama Kimyasalı üreticileri – Qualicoat belgesi, Alüminyum profil üretip üzerine Qualicoat onaylı toz boya ile kaplayanlar – Qualicoat belgesi, Dekaratörler (Alüminyum üzerini Qualicoat onaylı toz boyalar ile kaplayıp üzerini Qualicoat onaylı filmler ile kaplayanlar) – Qualideco belgesi, Film Üreticileri – Qualideco belgesi, Toz boya üreticileri (Film uygulamasına uygun toz boya üretimi yapan) – Qualideco belgesi alabilirler.
Ülkemizde bu süreçin yürüyüşünü kısaca aşağıdaki şekilde tanımlamak mümkündür;
1- Yukarıda yazılı belgelerden herhangi birini almak isteyen kuruluş, önce AYID’e üye olmalıdır,
2- Almak istediği uygunlukla ilgili AYID’e ürün bilgilerini yansıtan teknik dökümanlarla birlikte isteğini açık olarak bildiren bir resmi başvuru yapmalıdır,
3- AYID başvuruyu uygun gördüğünde kuruluşun denetimi için Denetçilere bilgilendirme yapar,
4- Denetçi biri haberli biri habersiz olmak üzere üretim alanında Qualicoat 16. Edition gereklerine ve kuruluşun isteğine göre gereken şartları sağlayıp sağlamadığı hususunda denetimler yapar,
5- Eğer kuruluş tüm gerekleri (gereken laboratuvar ekipmanlarının temin edildiği, yüzey işlem ve boya hatlarının kontrol altında tutulup gereken kontrollerin düzenli olarak yapıldığı, vb.) yerine getirdiğini bu denetimlerde tutulan denetim raporlarında da görüleceği üzere ispat ederse, üretim alanından 2. denetim sonrasında ilgili konuyla ilgili şahit de dahil olmak üzere firmanın başvuru konusuna bağlı olarak toz boya ve/veya toz boya kaplamalı profil ve/veya kromat içermeyen kromatlama kimyasalı ve/veya toz boya ile kaplanmış film olmak üzere numuneler alarak, bunlarıtest için Qualicoat tarafından onaylanmış, EN ISO 17025 Akreditasyon sertifikasına sahip test laboratuvarına gereken testlerin yapılması için gönderir,
6- Laboratuvar Qualicoat gereklerine göre testleri yapar ve sonuçları Qualicoat, AYID ve denetçiye bildirir,
7- Sonuçlar uygun ise, Qualicoat, firmaya özel hazırlamış olduğu Uygunluk Belgesini AYID’e gönderir ve firma ürün ambalajlarında bu etiketi kulanmaya başlar,
8- Her yıl ara denetimlerle ürün kalite uygunluğunun sürdürebilirliği aynı yöntemler ile kontrol edilir.
Yukarıdaki adımlarda görüleceği üzere Qualicoat, AYID, denetçi ve test laboratuvarı bu uygunluğun sağlandığının tespiti ile ilgili koordine çalışması gereken kuruluşlardır.
AYID; Qualicoatun Türkiye Genel Lisansörü,
Denetçi; Qualicoat tarafından denetimden geçirilip onayladığıbağımsız kişi,
Test laboratuvarı; Qualicoatun denetimden geçip onay almış, EN ISO 17025 akreditasyon sertifikasına sahip bağımsız, özerk test laboratuvarıdır.
Bu yazımızda özellikle bu sertifikaya yogun ilgili gösteren toz boya üreticileri için detaylı bilgiler verilecektir. Qualicoat yönetim komitesi her yıl düzenli olarak yaptığı toplantılar ile üreticileri, laboratuvarları, lisansörleri, denetçileri aynı çatı altında toplayarak Qualicoat kalite sisteminin geliştirilmesi için her türlü öneri, fikir ve çalışmaları kayıt altına alır. Bu toplantılar kalite sisteminin sürekli olarak yenilenmesi ve gelişmesine ön ayak olmaktadır. Qualicoat’a internet adresinden rahatlıkla giriş yapıp, en güncel standart olan 16. Editiona ücretsiz ulaşıp tüm gereklerin neler olduğu konusunda net bilgileri görme imkanı mevcuttur. Elbette spesifikasyonun İngilizce olduğunu bildirmekte yarar var. Görüleceği üzere Qualicoat standardı ilk baskısından beri 16 kez revize edilmiş durumdadır.
Toz boyalar konusunda şu bilgileri verelim;
Qualicoat standardına göre toz boyalar Class olarak Class 1, Class 1.5, Class 2 ve Class 3 olarak 4 ve Kategori açısından 3 tipe ayrılmıştır.
Cat.1: mat boyaları, 0-30 Gu
Cat.2: yarı mat-saten boyaları, 31-70 Gu
Cat.3: parlak boyaları 71-100 Gu temsil etmektedir.
Class farklılıkları özellikle toz boyanın korozyon ve Güneş ışığına dayanım testlerindeki performans değerlerine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Aşağıdaki tabloda bazı testler ve süreleri Class farklılıklarını anlatmak için verilmiştir.
Şimdi test Laboratuvarları ve yapılması gerekli olan testler hakkında bilgilendirme yapalım. 5 kıta üzerinde yaygın olarak Qualicoat Standardına göre test yapabilme hakkı dünya üzerinde sadece 9 Laboratuvara verilmiştir. Aşağıda yer alan tabloda bu listeyi görebilirsiniz.
Göreceğiniz üzere Metaltek Teknoloji Laboratuvarı olarak ülkemizde Qualicoat testlerini yapabilen Qualicoat onaylı bir laboratuvar olmanın mutluluğu ve gururunu yaşadığımızı da bildirmek isterim.
Laboratuvarımız üreticilerimizin test uygunluğu için yurt dışına gitme gereksinimini ortadan kaldırmıştır. Uluslararası laboratuvarlara eşdeğer olan laboratuvarımız, bizi dünyaya bir Türk markası olarak tanıtma fırsatı verdi.
Qualicoat gereklerini sağlayan bir toz boya üzerinde hangi testler yapılır?
Qualicoat ilk onayı için, başvuru yapan firmadan denetçi tarafından 2’şer kg olmak üzere 3 renktten numune alınır. Bu toz boyalarla birlikte üreticiden bu boyalar ile kaplanmış 1’er adet alüminyum plaka istenir.
Bu plakalar üzerinde öncelikle Gloss kontrolü yapılır. Gloss açısından uygun olan ürün üzerinde referans renktten uzaklığının tespiti amacıyla orjinal HRA cins RAL kartları üzerinden renk sapması bakılır ve renk açısısından uyumluluk sınırları içerisinde ise boya testlere başlamak üzere kabul edilir.
Bu renkler ana renkler olup, ilk başvuruda ve testlerde mutlaka aşağıda yazılı renkler test edilmelidir. Üretici firma dilerse başvusuna metalik renk de ekleyebilir. Bu renkler aşağıdaki gibi olacaktır.
Class 1-1.5 ve 2 için;
1- RAL 9010- Beyaz,
2- RAL 5010- Mavi,
3- RAL 3005- Kırmızı,
4- Eğer istenirse RAL 9006 -Metalik.
Laboratuvar tarafından uygun alüminyum (5005 ve 6060 serisi) plakalar kullanılarak önce yüzey hazırlama banyolarından geçirilerek Krom free kromatlama kimyasalı ile kromatlanır. Kullanılan Krom free kromatlama kimyasalı da mutlaka Qualicoat onaylı olmalıdır.
Yüzey işlemi doğru şekilde yapılan alüminyum plakalar ardından üreticinin gönderdiği toz boyalar ile yine üreticinin gönderdiği bilgi föylerindeki fırınlama sıcaklığı ve süresi dikkate alınarak toz boya ile kaplanarak kürlendirilir.
Teste hazır hale gelen ve ortalama film kalınlığı 60-80 μm olacak şekilde toz boya ile kaplanmış plakalarda peşi sıra mekanik, korozyon ve yaşlandırma testleri yapılır. Bu testler diğer sayfada belirtildiği gibidir. Testler 3’er plaka üzerinde gerçekleştirilir ve kabul kriteri 3 plakanın 2’sinin gösterdiği başarıdır.
Yapılacak testler aşağıdaki gibidir :
1-Parlaklık,
2-Boya Tabakası (Kaplama) Kalınlığı,
3-KuruYapışma,
4-Batma (İz),
5-Çökertme Testi,
6-Bükme Testi,
7-Darbe Testi,
8-Nemli ortamlara dayanım testi,
9-Asetik asit tuz sprey testi,
10-Hızlandırılmış iklim testi,
11-Polimerizasyon testi,
12-Harç dayanım testi,
13-Yaş yapışma,
14-Su yoğunlaşması testi,
15-Su lekesi testi,
16-Doğal iklim (Florida) testi.
Laboratuvar yukarıda yazılı ilk 15 testi yapar, test sonuçlarını Qualicoat, AYID ve denetçiye iletir. Eğer 15 test sonucu güvenilir ise Qualicoat tarafından P number olarak adlandırılan ilk geçici onay AYID aracılığıyla üreticiye verilir, üretici aldığı geçici uygunluk olan P-xx numaralı Qualicoat etiketini ambalaj etiketlerinde kullanmaya başlar. Eğer laboratuvar test sonuçları ana renkler için başarısız ise firmaya durum bildirilir ve süreç yeniden başlar.
Bu arada laboratuvar uygun test sonuçları için Class sınıflarına göre Florida doğal yaşlandırma testine girmesi için yeni test plakaları hazırlar ve teste girmesi için görevli Qualicoat laboratuvarına gönderir. Özel olarak kodlanan plakalar Class sınıflarına göre Florida testinde, istenen test süreleri için teste alınır.
Eğer test sonuçları ana renklerin tümü için uygun, sadece metalik için uygun değilse Qualicoat geçici uygunluğu kalıcı hale getirdiğini genel lisansöre bildirir, ancak metalik renk kapsamdan çıkarılır.
Eğer ana renklerden 1 ‘inde bile Florida testi sonrasında bir uygunsuzluk olursa ilk onay iptal edilir ve üretici tüm süreçlere baştan başlar.
Florida testi devam ederken her yeni senede, sene başlarında Qualicoat tarafından açıklanan 3 yeni renktten 2’si üretici tarafından seçilerek, yenileme işlemine aynı testler üzerinden başlanır. Yenileme işlemlerinde denetçinin gelmesine gerek yoktur.
Her sene en geç Mayıs ayı sonuna kadar üretici seçtiği 2 rengi ve varsa metalik rengi, laboratuvara testlerin yapılması için 1’er adet boyalı plaka ile birlikte göndermelidir. Burada amaç tüm RAL katalogundaki renkleri içeren toz boyaların yıllar içerisinde testlerden geçmesini sağlamaktır.
Benzer uygulamalar ve süreçler Qualideco, Qualanod gibi tüm etiket hakları uygunluğu için söz konusudur ve her standard gerekliliğine internetten rahatça ulaşıp inceleme imkanı tüm üreticiler için mümkündür.
Tuncay Katırcı
Kimya Mühendisi
Laboratuvar Müdürü
Metaltek Teknoloji Laboratuvarı
