Bir yüzeyi boyamak ya da yazı yazmak için kullanılan mürekkep, milattan önce yıllara dayanan Çin hükümdarlığı sınırları altında Tien-Lcheu tarafından bulunmuştur. İlk mürekkep fabrikası 1818 yılında Fransız matbaacısı Pierre Lorilleux tarafından kurulmuştur.
İlk matbaacılar kendi mürekkeplerini kaynayan bezir yağına istenen kıvama gelene kadar karbon siyahı karıştırarak elde etmişlerdir.
Temel olarak mürekkebin formülasyonu aşağıdaki maddelerden oluşur:
• Pigmentler
• Katkı maddeleri
• Bağlayıcı
• Çözücüler
Mürekkep genellikle dört sınıfa ayrılır:
• Sulu
• Likitli
• Tutkallı
• Tozlu
Pigmentler
Matbaa mürekkeplerinde kullanılan pigmentler mürekkebe renk, kıvamlılık ve akıcılık sağlarlar. Mikroskop altında incelendiğinde, bazı pigmentlerin uzun çubuklar, bazılarının irili ufaklı yapraklar biçiminde olduğu görülür.
Bir pigment parçacığının büyüklüğü 0.01 ile 0.1 mikron arasındadır. Pigment büyüklüğü rengi ortaya çıkarmakla direk ilgilidir. Anorganik pigmentler, Mineral pigmentler, Metal pigmentler ve Organik pigmentler gibi türleri vardır.
-Organik Pigmentler:
Bunların ana maddesi petroldür. Matbaacılıkta kullanılan boya pigmentlerinin geneli organik boya pigmentleridir. Organik pigmentlerin üretimi için petrol, kimya fabrikalarında ayrıştırılır.
Böylece alifatik ve aromatik maddeler elde edilmiş olur. Sonra bir dizi ara işlemden geçirilerek organik boya pigmentlerinin ana maddeleri sağlanır. Bu ana maddelerin çoğu “Azo pigmentleri” olarak tabir edilir.
Bağlayıcı Maddeler
Reçinelerdir. Bağlayıcıların mürekkep üretiminde kullanılmasının amacı, toz hâlinde baskıya uygun olmayan pigment zerreciklerini baskı malzemelerinin yüzeyi ile birleştirerek, baskı malzemesi üzerinde dayanıklı bir mürekkep tabakası oluşturmaktır.
Baskı malzemelerinin cinsine göre mürekkeplerde kullanılan reçine cinsleri de değişir. Öncelikle baskı makineleri için toz halindeki pigmentlerin sıvı hale çevrilmesi gerekir. Mürekkep pigmentlerini sıvı hale getirmek için bağlayıcı maddeler kullanılır.
Reçinelerin Başlıca Görevleri:
Pigmentin baskı makinesi tarafından kâğıda aktarılmasını ve kâğıt üzerinde tutunabilmesini sağlamaktır. Reçineler parlaklık, kuruma gibi özellikleri belirler.
Çözücüler (İncelticiler)
Bu maddeler, mürekkebin dayanıklılığını ve baskı derecesini artırmak için kullanılırlar.
Yaygın Olarak Kullanılan Maddeler:
• İzopropil Alkol
• Etil asetat
• Aseton, Metil-Etil Keton
• Etil glikol
Solventlerin en önemli görevleri reçineleri çözmek ve baskının viskozitesini düşürüp akıcılığı sağlamaktır. Solventler aynı boya formülasyonundaki gibi baskıdan sonra buharlaşıp ortamdan uzaklaşırlar. Mürekkebin kurumasını ayarlamak içinde yine çözücüler kullanılır.
Katkı Maddeleri
Kurutucular, viskozite ayarlayıcı maddeler, yapıştırıcılar vb. maddelerdir. Matbaa mürekkeplerine bazen maliyeti düşürmek, dayanma süresini uzatmak ve mürekkebin kıvamını artırmak için ilave ve dolgu maddeleri katılır. Çok kullanılan koyulaştırıcı maddelerin bazıları baritler, kil, baryum sülfat, beyazlatıcı ve silisyumdur.
Plastifiyanlar:
Mürekkebe esneklik, yüzeye iyi yapıştırma gibi özellikleri artırmak için ilave edilir.
Bilge Çalışkan Kaya / Ürün ve Hizmet Geliştirme Yöneticisi / Aleph Trade
Temel Üretim Şeması
Kaynaklar
•THE DICTIONARY OF PAPER, 1980: Fourth Edition. American Paper Institute Ine. New York.
•Orman Fakültesi Dergisi
•https://chem.ku.edu/sites/chem.ku.edu/files/docs/CHEM190/printing_ink.pdf
•ZX China Printing
