Endüstriyel Boya ve Kaplama Sektörü Mesleki Personel Eğitim, Sertifikasyon ve Kalite Programları
Bu yazımızda, son zamanlarda hem global endüstride hem de Türkiye’de artan bir sıklıkta gündeme gelen bir konuyu- Mesleki Personel Sertifikasyon ve Kalite Programları- konusunu Endüstriyel Boya / Kaplama Sektörü özelinde inceleyeceğiz.
Yazımızın bu ilk bölümünde, Mesleki Eğitim ve Sertifikasyon konusunun Boya/Kaplama Uygulamacıları (Operatörler) ve Proje Mühendisleri/Müdürlerine yönelik sertifikasyon eğitim programlarına - dünya üzerindeki farklı ülkelerdeki durumlar ele alınarak- değinilecektir.
Bir sonraki sayımızda yayınlanacak ikinci bölümde (Part 2) ise uluslararası alanda gerçerliliği olan Boya/Kaplama Enspektörleri Eğitim ve Sertifikasyon Programları konusu özetlenip, Türkiye’deki mevcut durum kısaca değerlendirilecektir.
Öncelikle, bu yazıda da sıklıkla kullanacağımız iki terimi açıklamak ile başlayalım: sertifikasyon ve akreditasyon…
Sertifikasyon,
Fransızca kelime anlamı olarak "tasdik etme/onaylama” anlamına gelir. Mesleki sertifikasyon ise, standartları belli olan bir iş kolundaki çalışanların/kurum ve kuruluşların standartlara uygunluğunun teyidinden başka bir şey değildir.
Akreditasyon ise;
Latince kökeni "kredi vermek/inandırıcı kılmak” olan, bir çeşit kalite güvence sürecidir. Eğer herhangi bir kuruluş, kurum veya eğitim programının, denetimler aracılığı ile standartlara uygunluğu teyit edilirse, ilgili denetimci kuruluş tarafından Akredite unvanı verilir.
Bu yazının konusu olan sektör ise küresel endüstride "Protective Coatings” olarak bilinmekte ve endüstriyel/sanayi boyaları ile birlikte; galvanizleme (sdg ve elektrogalvaniz gibi), metalizasyon, elektro-kaplamalar, yangın dayanımlı kaplamalar (Örn. Intumesan) ve endüstriyel boyalar gibi, çok sayıda farklı kimyasal ve metalürjik kaplamaları içermektedir.
Mesleki eğitim ve sertifikasyon konusu ise, 3 ana başlıkta toplanabilir:
1. Personel mesleki eğitimi ve sertifikasyonu,
2. Ürün sertifikasyonu,
3. Tesis sertifikasyonu.
Bu yazımızda, özellikle Personel ve Tesis sertifikasyonu konularını ele alacağız. (Ürün sertifikasyonu konusu, ayrı bir makale konusu olarak ileride incelenecektir.) Endüstriyel boya ve kaplama sektörüne (Protective Coatings - PC) yönelik mesleki eğitim ve sertifikasyon programlarını ise 3 alt başlıkta inceleyebiliriz:
1. Uygulamacılara/Saha Personeline yönelik: Yüzey hazırlığı (kumlama gibi) ve boya/kaplama uygulamalarını yapan operatör ve ustalara yönelik (boyacı, kaplamacı gibi).
2. Boya/Kaplama Enspektörlerine yönelik: Bir boya/kaplama projesinde daha çok denetleme fonksiyonunu yerine getiren Kalite Personeli (Kalite Kontrol /Kalite Güvence ve Bağımsız Müfettiş/Enspektörler) mesleki eğitim ve sertifikasyonunu kapsar.
3. Proje Yöneticileri (Süpervizör, formen gibi) ve Mühendislerine yönelik: Bu sektörde daha çok yönetimsel faaliyetlerde bulunan, daha çok malzeme seçimi ve planlama işlerinden sorumlu profesyonellerin mesleki eğitim ve sertifikasyonunu kapsar.
Yukarıda 3 kola ayırdığımız mesleki eğitim ve sertifikasyon programlarını, Uluslararası (Dünyada Neler Olup Bitiyor?) ve Ulusal (Ülkemiz Türkiye Özelinde) ölçekte olmak üzere 2 ana kolda incelemek faydalı olacaktır:
Uluslararası Ölçekte
Bu konuda en kapsamlı çalışmalar Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılmaktadır; zira bu sektörde kurulan ilk mesleki organizasyonlar, bu ülke topraklarında kurulmuştur. Bununla birlikte, Avrupa Birliği ülkelerinde ve Avustralya/ Yeni Zelanda kıtasında da benzeri mesleki eğitim ve sertifikasyon programları mevcuttur.
ABD’deki Mevcut Durum
Bu konuda faaliyet gösteren çok sayıda mesleki kuruluş vardır.1 Ancak bunlardan iki tanesi, uluslararası kabul gören mesleki eğitim ve sertifikasyon programları ile öne çıkmaktadır:
NACE.org ve SSPC.org. Özellikle SSPC kuruluşunun, "Endüstriyel Boya / Kaplama Sektörü – Protective Coatings” çalışanlarına ve tesislerine yönelik eğitimleri son derece kapsamlıdır. Bunlardan bazılarını aşağıda örnek olarak bulabilirsiniz:
Uygulamacılara yönelik olanlar:
• SSPC C7 Abrasive Blasting Program (Aşındırıcı Kumlama Programı): Bu sertifikasyon programında, çelik yüzeylerin aşındırıcı raspalama ile temizliği konusu ele alınmakta ve yüzey temizliği, yüzey profili, toz ve kir
kontrolü ve aşındırıcılar gibi teknik konuları kapsamaktadır.
• SSPC C10 Floor Coating Basics (Zemin Kaplamaları Temelleri): Beton zeminlerin yüzey hazırlığı yöntemleri ve SSPC TU-10 ile standardı belirtilen endüstri üzerine gelecek boya ve kaplamalar ile birlikte beton zemin tamirini de içeren temel teorik bilgilerin anlatıldığı ve pratik uygulamaları da içeren bir mesleki eğitimdir.
Daha sonra anlatılacak SSPC-QP 8 sertifikasyon standardının Madde 4.4’te belirtilen mesleki eğitim gereksinimini karşılamaktadır.
• SSPC C12 Spray Application Certification (Sprey Uygulamaları Sertifikasyonu) Bu sertifikasyon programının amacı, marin (deniz ve offshore) veya endüstriyel ortamlarda havasız (airless)/geleneksel(havalı) bir sprey ekipmanı ile boya/kaplama uygulaması yapan uygulamacıların mesleki eğitime tabi tutulmasıdır.
Kurs sonundaki sınavlarda başarılı olanlar, uluslararası geçerli bir mesleki sertifika ve kimlik belgesi ile ödüllendirilir.
Proje Yöneticileri ve Mühendislerine yönelik olanlar:
• SSPC C1 Fundamentals of Protective Coatings (Koruyucu Boyalar ve Kaplamaların Temelleri): Bu kurs, koruyucu boyalar ve kaplamalar endüstrisine yeni başlamış kişiler için pratik ve kapsamlı bilgiler içermektedir.
Aynı zamanda, korozyon ve boya/kaplama ürünleri ile uğraşan kişiler için bilgi tazeleme amacını taşımaktadır. Bu eğitim aracılığı ile korozyon temelleri ve endüstriyel yapıları korozyondan korumak için boya ve kaplamaların kullanımı ile ilgili temel konular aktarılmaktadır.
• SSPC CONTRACT Evaluating Common Coating Contract Clauses (Ortak Boya/Kaplama Projeleri Kontrat İbarelerinin Değerlendirmesi): Bu kurs, boya-kaplama kontrat, spesifikasyon veya şartname dosyaları ile ilgili temel bilgileri kapsar.
Standart bir kontrat/spesifikasyon/şartname belgesinin nasıl hazırlanabileceğinin adım adım anlatılmasına ilave olarak katılımcıya eline geçen kontrat/spesifikasyon/şartnamelerde nelere dikkat etmesi gerektiği ve nerelerde sıkıntılar oluşabileceği konularını kapsamaktadır.
• SSPC Planning and Specifying Industrial Coatings Projects C2 (Boya-Kaplama Projelerinin Planlama ve İhtiyaçların Belirlenmesi): Yeni inşa ve tamirat boyakaplama projelerinin planlama, ihale ve takibi süreçlerinin prensiplerinin gözden geçirildiği bu kursta, boya işlerinin yönetimi ile ilgili kritik konular adım adım işlenmektedir.
Bu kursu tamamlayan katılımcılar, boya işlerinin yönetimi ile ilgili kritik konularda aktif olup daha sağlıklı kararlar alabilmektedir. Daha geniş bilgi, bu eğitime ait SSPC’nin web sayfasından öğrenilebilir.
Yukarıdaki sertifikasyon programlarına katılanlar, kurslar sonunda yapılan teorik ve pratik sınavları başarı ile tamamlayabilirlerse IACET onaylı uluslararası geçerlilikte sertifikaya sahip olabilirler.
Daha ayrıntılı bilgi, SSPC’nin mesleki eğitim programları sayfasından alınabilir.2 Amerika Birleşik Devletleri’nde bir başka mesleki kuruluş da National Association of Corrosion Engineers veya NACE International olarak bilinen Uluslararası Korozyon Mühendisleri Birliği kuruluşudur.
Bu kuruluş tarafından genel katıla ma açık faaliyetler - zaman zaman SSPC ile birlikte- düzenlediği gibi (ortaklaşa standartlar, sertifikasyon programları gibi) farklı mesleki eğitimler ve sertifika programları da düzenlenmektedir:
• NACE PCS 1 Basic Principles (Temel Prensipler): Bu eğitimde; endüstriyel boya, kaplama ve astarlar ile ilgili temel bilgiler kapsanmakta, bu ürünlerin kullanıldığı projelerin ekonomik yönetimi de işlenmektedir.
Ayrıca bu kursta, endüstriyel bir yapının korozyondan korunması için hangi kimyasal ürünün ne zaman, nasıl ve neden kullanılması gerektiği işlenmektedir.
• NACE PCS 2 Advanced (İleri düzey): PCS 2 isimli kursta ise, PCS 1 kursunun daha ileri düzeyinde teknolojik bilgiler verilmektedir.
• NACE Pipeline Coating Applicator Training (Boruhattı Boya-Kaplama Uygulamacı Mesleki Eğitimi): Bu 5 günlük kursta, bir boru-hattı projesinde yüklenici çalışanları ve enspektörlerinin, düzgün boya-kaplama uygulama prosedürlerini anlamasına yardımcı olunmaktadır.
Bu eğitim sırasında gösterilen sunumlar ve videoları takiben pratik saha uygulamaları ile bir boru-hattı inşa projesinde boya-kaplama işlemleri sırasında olabilecekler de katılımcılara aktarılmaktadır.
• Shipboard Corrosion Assessment Training (S-CAT) (Gemi-içi Korozyon Değerlendirme Mesleki Eğitimi): Bu kurs kapsamında deniz yapılarında (özellikle gemiler) kullanılan boyalar/kaplamalar ve gemi içindeki balast tankları ve diğer çelik yapıların genel durumunu değerlendirmek için korozyon kontrol bilgi birikimi aktarılmaktadır.
Bu bilgi birikimine sahip olan katılımcıların, geminin sağlıklı bir şekilde operasyonda kalması için gerekli kontrolleri yapabilmesi hedeflenmektedir. Kurs katılımcılarına, gemi içindeki çelik yapıların ve boya-kaplamaların gerekli kontrolleri ve "Sörvey (İng. survey)” işlemlerini yapabilmesi için pratik rehber kontrol listeleri de sağlamaktadır.
Bunların dışında, ABD’de hem NACE hem de SSPC kuruluşlarının organize ettikleri, "ANSI/NACE No. 13/SSPC-ACS-1 Industrial Coating and Lining Application Specialist Qualification” standardı esas alınarak oluşturulmuş, Endüstriyel Boyacı ve Kaplamacılar için eğitimler ve uzmanlık sertifikasyon programları da mevcuttur:
• SSPC Coating Application Specialist (CAS) Sertifikasyon Programı, boya ve kaplama uygulamaları yapan zanaatkâr çalışanların teorik ve pratik bilgilerini ANSI/ NACE No. 13/SSPC-ACS-1 standardına uygun olarak ölçerek, bu bireyleri belgelendirmeyi amaçlayan bir sertifika programıdır.
Level 1, Level 2 Interim Status and Level 2 Full Status olmak üzere, ISO 17024 standardı gereksinimlerini karşılayan 3 adet sertifika seviyesine sahiptir.
• NCCER/NACE Industrial Coatings Applicator Training and Certification Program: Bu program, temel olarak yukarıda bahsedilen SSPC CAS programı ile aynıdır ve NACE ve NCCER.org organizasyonlarının birlikte düzenledikleri bir sertifikasyon eğitim programıdır.
Ayrıca hem NACE hem de SSPC’de, özellikle proje/departman yöneticileri ve mühendislerine yönelik yazılı sınavlar sonucunda elde edilebilen PCS (Protective Coating Specialist: Koruyucu Boyalar/Kaplamalar Uzmanı) sertifikasyon süreci de mevcuttur.
Avrupa Birliği’ndeki Durum
Mesleki Eğitim ve Personel Sertifikasyon süreci Avrupa Birliği ülkelerinde 1999 yılında İtalya-Bolonya’daki Avrupa Birliği toplantısından sonra başladı. Bologna Süreci olarak başlayan süreç, daha sonra Avrupa Birliği’ndeki tüm ulusal meslek standart ve yeterlilikleri/kalifikasyonlarını,
CEDEFOP (Mesleki Eğitim Gelişim Avrupa Merkezi) kuruluşu bünyesinde Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ve Europass sistemlerini kullanarak, kalifiye çalışan iş gücü açısından Avrupa Birliği ülkeleri arasında denklik oluşturmayı ve işgücü hareketini kolaylaştırmayı hedeflemektedir.
Konuyla ilgili TOBB ve Mesleki ve Teknik Eğitimin Kalitesinin Geliştirilmesi Projesi-METEK kurumu tarafından yayınlanmış kapsamlı sunumları, aşağıdaki bağlantılardan okuyabilirsiniz:
http://www.tobb.org.tr/AvrupaBirligiDairesi/Dokumanlar/LLL-EQF-TOBB.15.01.2010.pdf
http://metek.meb.gov.tr/dosyalar/egitim/europass.pdf
Endüstriyel Boyacılık (Industrial Painting) ve Endüstriyel Boyacı (Ing. Industrial Painter) ile ilgili olarak ise, İspanya, Belçika ve Norveç ülkelerinde, EUROPASS tarafından onaylanmış ulusal yeterlilikler (kalifikasyonlar) ve bunları esas alarak yapılan sınavlar sonucu kazanılabilen sertifikasyonlar mevcuttur.
Bu sertifikaya sahip olan uygulamacılar; endüstriyel boya/kaplamaların temel 3 adımı olan yüzey hazırlığı, boya/kaplama uygulaması ve muayenesi/enspeksiyonu adımlarını endüstriyel standartlara ve kurallara uygun olarak düzgünce yapabildiği kabul görmekte ve 8 seviyeden oluşan uzmanlık kategorilerinden biri ile tasdik edilmektedir.
Burada amaçlanan, hem ülke içinde asgari mesleki yeterlilik/ kalifikasyonların belirlenmesi hem de Avrupa Birliği bünyesinde EUROPASS sertifikaları vasıtasıyla denklik sağlanıp, ülkeler arası işgücü mobilizasyonu sağlanabilmesidir.
Bu ulusal ve mesleki sertifikasyon programları dışında, bazı özel laboratuvar, eğitim ve danışmanlık şirket ve kuruluşları da benzeri mesleki sertifikasyon eğitimlerini düzenlemektedirler.
İngiltere’deki Correx Limited ICATS, MPI Group, Paint Reseach Association PRA, British CoatingFederation BCF, Almanya’daki Vinzent Network gibi özel kuruluşlar bünyesinde endüstriyel boyacı ve kumlamacılara yönelik mesleki eğitim ve sertifika programları bu eğitimler arasında yer almaktadır.
Tolga Dıraz / Koruyucu Boya & Kaplama Uzmanı, PCS - Kimya Mühendisi - Teknik Müdür - Akiş Boya (Carboline Türkiye Lisansörü)
Kaynaklar / References:
1.http://www.coatingsworld.com/buyersguide/trade-associations/trade-associations
2.http://www.sspc.org/training/SSPC_Training_Programs_from_A_Z/
3.https://www.naceinstitute.org/cstm/Education/Certification.aspx?id=4038592e-b11d-db11-953d-001438c08dca
4.http://www.sspc.org/training/Protective-Coatings-Specialist-PCS-Program/
