UVB ışını: 290-320 nm dalga boyları arasındaki güneş ışınlarını,
UVA ışını: 320-400 nm dalga boyları arasındaki güneş ışınlarını,
UVB, UV ışınla Burning yani cildin bronzlaşmasını, UVA, UV ışınla Aging yani yaşlanma etkilerini ifade eder.
Kritik dalga boyu: 290-400 nm dalga boyları arasındaki entegre bölümün %90’na eşit, 290 nm’den başlayan entegre optik yoğunluk eğrisi altında kalan bölümdeki dalga boyunu ifade eder.
Güneşten koruma faktörü (GKF veya SPF): Güneşten koruyucu ürün tarafından korunan cilt üzerindeki minimal eritemal dozun, aynı korunmasız cilt üzerindeki minimal eritemal doza oranını ifade eder.
UVA koruma faktörü: Güneşten koruyucu ürün tarafından korunan ciltte devamlı bronzluk sağlamak için gerekli minimum UVA dozunun, aynı korunmasız cilt üzerinde minimum bronzlaştırıcı etkiyi sağlamak için gerekli minimum UVA dozuna oranını, ifade eder.
Bu bağlamda şayet cildiniz 10 dakikada güneş ürünü korumaksızın kaldığınızda bronzlaşıyor ise SPF 15 bir ürün ile koruma altında 15x10=150 dakikada bronzlaşacak demektir. Bu sebeple her 2 saatte SPF 15 bir ürünü güneşten korunmak için kullanmanız gerekecektir.
Güneşten koruyucu ürünlerde aşağıdaki temel unsurlar muhakkak ürün etiketi üzerinde belirtilmelidir:
• Ne kadar miktar kullanılması gerektiği (Güneş ürünleri yetişkin bir insanda 0,5mg/cm2 yani 17,5 gr’a eşdeğerdir.)
• Ne sıklıkta kullanılması gerektiği,
• Ne kadar süre ile koruma sağlayabildiği (SPF factor, UVA koruma),
• Güneşten koruyucu ürün kullanılsa dahi uzun süre güneşte kalmanın sakıncaları,
• Güneşten koruma ürününün çocuklara ya da bebeklere uygun olup olmadığı,
• Güneşten koruyucu ürünün suya dayanıklı olup olmadığı,
• Güneşten koruyucu ürünün stabilitesi açısından nasıl saklanması gerektiği,
• Güneşten koruyucu ürünün etkinliği (düşük, orta, yüksek veya çok yüksek gibi).
Güneş yanıkları özellikle UVB ışınları (290 320 nm) sebebi ile oluşur. UVA ışınları (UVA II 320-340 nm, UVA I 340-400 nm) deri dokusunun yenilenme sürecini değiştirerek cildin hızlı yaşlanmasına sebep olur.
UVB ve UVA ışınları cilt kanserine neden olabilir, güneş ürünlerinde bulunması zorunlu olan UVB ve UVA filtreleri bir arada kullanılarak üstün koruma sağlar.
AB’de ve Türkiye’de güneşten koruma ürünlerinde UVA koruma için SPF değerinin 1/3 UVA filtrelerden gelme zorunluluğu vardır.
PPD (Persistent Pigment Darkening-Kalıcı Pigment Koyulaşması)
UVA ışınlarına karşı koruma derecesinin ölçümüdür. Aşırı eritem veya derinin kızarıklığını ölçmek yerine, PPD yöntemi cildin kalıcı bir şekilde koyulaşmasına veya bronzlaşması sağlayacak UVA ışın miktarını belirler.
Teorik olarak, PPD derecesi 10 olan bir güneş koru yucu, bir kişiye, korumasız olacağı şekilde 10 kat UVA maruziyetine izin vermelidir. PPD yöntemi, SPF gibi bir in vivo testtir. Buna ek olarak, Colipa, PPD iddia edilebilecek bir invitro metod geliştirmiştir.
Yıldız Derecelendirme Sistemi UVA+++++
İngiltere’de ve İrlanda’da Boots’un in vitro metod ile ürünün UVA/UVB koruma oranını tanımlamak için belirlenen bir yöntemdir. Bir yıldız en düşük UVA korumayı temsil ederken, 5 yıldız en yüksek UVA korumayı temsil eder. Bu yöntemde UVA’ya karşı UVB’nin emilimini ölçmek için bir spektrofotometre kullanmaktadır.
PA Sistemi
Asya ürünlerinde özellikle Japonya’da UVA koruma derecesini belirten bir sistemdir. PA sistemi PPD reaksiyonuna dayanıyor ve günümüzde güneşten koruyucuların etiketlerinde yaygın olarak benimseniyor. PA+, UVA 2 ile 4 korumayı temsil eder. PA++ UVA 4 ile 8 arasını temsil eder.
PA+++ ise UVA 8 ve üzeri korumayı temsil ederken 2013’te, on altı veya daha büyük bir PPD derecesine tekabül eden PA ++++’yi içerecek şekilde revize edildi.
Kozmetik ürünlerde, kullanılan hammaddelerin, kullanıldıkları oranlarda ürün güvenliği hesaplamalarında güneşten koruyucu ürünlerin SCCP’nin 8. Revizyonuna göre, tüm vücuda yani 17500 cm2 alana uygulandığı ve günlük kullanımın 18 gr olduğu varsayılır.
Buna göre günlük güneş ürününe maruziyet 300 mg/ kg bw/gün dür. Maksiumum oranlarda UV filtrelerin kullanıldığı bir üründe, ürün güvenlik değeri hesaplandığında Octocrylene ve Benzophenone-3 ün MoS (Güvenlik Sınırı) bir kozmetik üründe olması gereken Mos > 100’den küçük yani güvensiz çıkmaktadır.
TITCK Güneş Koruma Ürünleri Kozmetik Kılavuzuna göre günlük kullanım 36 gr olarak kabul edildiğinde bu oranlar daha da güvensiz çıkmaktadır.
Erişkinlerde MoS 100’den büyük, doğumdan itibaren çocuklar için ise aşağıda belirtilen değerlerde olmalıdır;
230: doğumda,
180: 6 aylık olana kadar,
160: 12 aylık olana kadar,
150: 5 yaşına kadar,
130: 10 yaşına kadar.
Bu durumda Ethylhexyl Methoxycinnamate (OMC) izin verilen oranda (%10) kullanıldığında 5 yaşından küçük çocuklarda kullanılmaz bir ürün üretilmiş olacaktır.
Farklı yüzdelerde OMC’nin MoS değerleri incelendiğinde:
%10 OMC: 5 yaşından küçük çocuklarda sakıncalı,
%9 OMC: 12 aylıktan büyüklerde uygun,
%8 OMC: 6 aylıktan itibaren uygun,
%6 OMC: Bebeklerde de uygun olduğu görülmektedir.
Güneşten koruyucu ürünler üretirken, özellikle yüksek koruma faktörlü ürünlerde ürünlerin çocuklar ve hamile kadınlarda güvenli kullanımı ile ilgili ürün güvenlik değerlendirmeleri detaylı yapılmalı aksi hallerde ürün açıklama ve uyarılarında hedef kullanıcı kitle özenle bildirilmelidir.
Benzofenon 3’ün farklı konsantrasyonlarda Ürün Güvenlik aralığı çocuklar ve hamile kadınların kullanımı için incelendiğinde ise aşağıdaki sonuçlar göze çarpmaktadır:
Sonuç olarak, güneşten koruyucu ürünlerde kullanılan yağların ışık ile alerjen (fototoksik) olup olmadığına dikkat edilerek, nano form UV Titan ve
çinkonun %25’e kadar güvenli olduğu bilim kurulu tarafından ispatlanmış olmasına rağmen halen saç derisinden emilebileceği ve fototoksik etkileri hesaba katılarak, yüksek miktarlarda UV filtreler kullanmak yerine ürünü su geçirmez ve UV filtrelerin etkilerini arttırıcı UV boosterlar ile formüle etmek ürünleri daha güvenli hale getirecektir.
Kaynaklar:
1. FDA Consumer Health Information / U. S. Food and Drug Admintration May 2012.
2. SCCS 8. Revision the Sccs’s Notes of Guidance for the Testing of Cosmetic Substances and Their Safety Evaluatıon.
3. Survey and health assessment of UV filters by The Danish Environmental Protection Agency, 2015.
4. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu - Güneşten Koruyucu Ürünlere ilişkin kılavuz.
5. SCCP/1201/08.
