Fotovoltaik (PV) Panel Atık Hacimleri
Özet
Genel atık düzenlemelerinin ötesinde, kullanım ömrü sona ermiş
PV panel atıklarını yönetmek için özel olarak çeşitli yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu sayı dizimizde, panel atık yönetiminin finansal ilkelerinin yanı sıra etkinleştirilen çerçeve başlıkları özetlenmektedir.
Almanya: Ab Yönlendirilmiş, Pv’ye Özgü Atık Yönetmelikleriyle Gelişmiş Pazar
Bir PV Pazarı ve Atık Projeksiyonu
Almanya’nın beklenen kullanım ömrü sonu PV panel atık hacimleri 2016 yılına kadar kümülatif olarak 3.500 ton ile 70.000 ton arasında değişecektir.
Bu, esas olarak kurulu PV kapasitesinden kaynaklanmaktadır. Rakamlar seçilen senaryoya göre değişebilir. 2030’da ve 2050’de düzenli kayıp ve erken kayıp senaryosu sırasıyla
400.000 ton ile 1 milyon ton ve 4,3-4,4 milyon ton arasında tahmin edilmektedir.
Daha önce’de açıklandığı gibi, bu tahminlerin içerdiği belirsizlikleri akılda tutarak, Almanya önümüzdeki yıllarda PV geri dönüşüm teknolojileri için ilk ve en büyük pazarlardan biri
olacağı söylenebilir (Şekil 1).
a) Kümülatif PV panel atığı (milyon t),
b) Normal kayıp senaryosu,
c) Erken kayıp senaryosu,
d) Kümülatif PV kapasitesi,
e) Kümülatif PV kapasitesi (GW).
Ulusal Yükümlülükler
Revize edilmiş AB WEEE Yönergesi (önceki bölümlere bakınız), Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlar Yasası’nın (Elektroaltgerätegesetz veya ElektroG) revizyonu yoluyla Ekim 2015’te Alman Yasasına aktarılmıştır.
Bu nedenle, bu tarihten itibaren Almanya’da PV panellerin toplanması ve geri dönüştürülmesine ilişkin yeni gereksinimler yürürlüğe girmiştir. Almanya’nın e-atık yönetimi, Ulusal Atık Elektrikli Ekipman Kaydı (Stiftung Elektro-Altgeräte Register veya Stiftung EAR) aracılığıyla düzenlenir.
Stiftung EAR, ElektroG’ye başvurmak amacıyla orijinal WEEE Direktifinin üreticiler tarafından takas odası (Gemeinsame Stelle) olarak uygulanması sırasında kurulmuştur.
Federal Çevre Ajansı (Umweltbundesamt) tarafından egemenlik haklarına sahip olan Stiftung EAR, e-atık üreticilerini kaydeder.
Tüm Almanya’da öffentlich-rechtliche Entsorgungsträger’de (örE, kamu atık imha makamları) konteynerlerin sağlanmasını ve teslim alınmasını koordine eder. Ancak Stiftung EAR, e atıkların toplanması, tasnif edilmesi, sökülmesi, geri dönüştürülmesi veya bertaraf edilmesi gibi operasyonel görevlerden sorumlu değildir.
Bunlar, orijinal Elektrikli ve Elektronik Ekipman Yasası kapsamında Mart 2005’ten bu yana e-atık geri dönüşümü ve bertarafından sorumlu olan üreticilerin sorumluluğundadır.
Stiftung EAR Takas Odası Faaliyetlerine Genel Bakış Stiftung EAR, finansman ve personel açısından bağımsızdır. Çalışmaları, Federal Çevre, Doğa Koruma ve Nükleer Güvenlik Bakanlığı (Bundesumweltministerium) tarafından belirlenen maliyet yönetmeliği tarafından
belirlenen ücret ve harcamalarla finanse edilmektedir.
Stiftung EAR takas odası, PV panel üreticileri de dahil olmak üzere tüm e-atık üreticileri için aşağıdaki işlevleri yerine getirir:
• Almanya’da piyasaya e-atık sunan üreticileri kaydeder;
• Piyasaya sürülen e-atık miktarları hakkında veri toplar;
• Kamusal atık imha makamlarında (örE) konteynerlerin sağlanmasını ve e-atıkların geri alınmasını koordine eder;
• Federal Çevre Ajansı’na yıllık malzeme akışını bildirir;
• Tüm kayıtlı üreticilerin dahili kuralların belirlenmesine katılmasını sağlar; • Gönüllü yüklenicileri belirler ve bunları Federal Çevre Ajansına bildirir.
WEEE Direktifinin Uygulanması
2015 yılında aktarılan yeni WEEE Direktifi uyarınca Almanya, PV panel paneli toplama, geri kazanım ve geri dönüşüm için özel hükümleri onaylamıştır (Tablo 1). Bunlar, satılan her yeni panel için herhangi bir üreticinin sağlaması gereken mali garanti miktarını belirler.
Garanti hesaplaması, üretici tarafından seçilen finansman şekline bağlıdır. Üretici, satılan B2C panelleri için müşterek ve müteselsil sorumluluk planını seçerse, aşağıdaki
basitleştirilmiş formül, ilkenin anlaşılmasını sağlar. Maliyet sorumluluğu = tescil için temel miktar (piyasaya sürülen PV panel tonajı) x varsayılan getiri oranı (%) x varsayılan bertaraf maliyetleri (EUR/t).
B2B PV panelleri için, Alman düzenleyici, örneğin geri dönüşüm hizmeti anlaşmaları yoluyla yasal gereklilikleri yerine getirmek için üretici ve mal sahibi arasındaki sözleşmeye dayalı düzenlemelere izin verir.
Almanya ayrıca PV panelleri için ayrı bir toplama kategorisi oluşturmuştur ve bu nedenle belediye toplama noktalarında atık panellerin ayrı toplanması ve işlenmesini sağlamaktadır.
Bu, onu atmak isteyen herhangi bir PV paneli sahibinin, onu ücretsiz olarak kabul edileceği
bir belediye toplama noktasına götürebileceği anlamına gelir. Bu, konut PV sistemlerine sahip özel müşterilere açık elden çıkarma yoludur. Ancak, bir PV panelinin çıkarılması
profesyonel beceriler gerektirdiğinden, kullanım ömrü sona ermiş PV panellerinin çoğunun B2B ağları aracılığıyla geri döndürülmesi beklenir.
Bunun nedeni, çatı panellerini çıkaran montajcıların büyük olasılıkla imha işlemini de üstlenecek olmasıdır. Bu PV paneller ya doğrudan B2B e atık uyum planlarına ya da üreticilerin sahip olduğu toplama ve geri dönüşüm sistemlerine iade edilecektir.
Almanya’da revize edilen ElektroG’nin uygulanmasından önce, ömrünü tamamlamış PV panellerinin toplanmasını ve geri dönüştürülmesini organize eden bir dizi düzenleyici olmayan girişim vardı. Bunlar esas olarak gönüllü üretici girişimlerine (örneğin PV CYCLE) dayanıyordu.
Bu planlar ya kolaylaşacak ya da yeni düzenlemeye uyum sağlamak ve kendilerini B2B e-atık uyum planları olarak tescil ettirmek zorunda kalacak.
WEEE Direktifi Kapsamındaki Ulusal Finansman Planları
WEEE Direktifinin en önemli yönü, Almanya’da atık olmaya mahkûm olan devasa tarihi kurulu kapasite göz önüne alındığında, gelecek yıllarda toplama, geri kazanım ve geri dönüşümün finansmanıdır. Alman hükümeti, işlemin türüne bağlı olarak WEEE Direktifini temel alan iki farklı mekanizma öngörmektedir. Aşağıda özetlenmiştir.
İşletmeden Tüketiciye (B2C) İşlemler
Yeni ElektroG, e-atıkları özel meskenlere (veya özel haneler dışındaki, ancak benzer talebi olan, yani çift kullanımlı e-atıklara) satan üreticilerin, ilgili mevcut ve gelecekteki ömür sonu yükümlülüklerini yerine getirmelerini zorunlu kılmaktadır.
Bu, üreticilerin ürünleri piyasaya arz ederken özel evlere satılan PV panellerinin (örneğin
konut çatı sistemleri) kullanım ömrü sonu yönetimiyle ilgilenmelerini sağlar. Yaklaşım, Şekil 2’de gösterildiği gibi müşterek ve müteselsil sorumluluk formatını izleyen akredite üretici uyum planlarına ilişkin önceki deneyimlerin bir sonucudur (Tablo 1).
Toplu üretici uyum sistemi, iki düzeyde işletme ve finansman oluşturur (Şekil 2):
• Seviye 1, toplama sistemi işletimini ve ürünlerin (kanun kapsamına alınmadan önce piyasaya sürülen tarihi ürünler dahil) anında toplanması ve geri dönüştürülmesiyle ilgili maliyetleri kapsar.
• Seviye 2, bugün piyasaya sürülen ürünlerin, yani yasa kapsamına dahil edildikten sonra gelecekte toplanması ve geri dönüştürülmesi için yeterli finansmanın mevcut olmasını sağlar.
Seviye 2 finansmanının temelini oluşturan maliyetler, PV ekipman kategorisi için aynıdır. Ortalama yaşam süresi, belediye toplama noktalarındaki iade kotası, tedavi ve lojistik maliyetleri dikkate alınarak düzenleyici tarafından hesaplanmaktadır.
Seviye 1 maliyetleri, belirli bir kategorideki ürünleri (örneğin PV panelleri) B2C işlemleri yoluyla piyasaya süren tüm piyasa katılımcıları için bir PAYG sistemi kullanılarak
karşılanır. Ayrıca, piyasaya giriş izni verilmeden önce, üreticilerin bir takas odasına kayıt olmaları gerekmektedir.
Piyasaya sürülen B2C ürünleri için Seviye 2 maliyetlerini karşılamak için bir anlaşma yaptıklarını beyan etmek zorundadırlar. Aynı zamanda, mevcut pazar paylarına dayalı
olarak Düzey 1 maliyetleri için sorumluluk kabul etmek zorundadırlar (diğer bir deyişle, diğer piyasa katılımcılarının sorumluluğunu kabul etmek gibi).
Takas uygulaması daha sonra ürün ve faturalar üzerine basılması gereken bir üretici
e-atık kayıt numarası sağlar. Üretici artık Seviye 1 katkısını nasıl yerine getireceğine karar
verir. Örneğin, bireysel bir toplama ve geri dönüşüm sistemi çalıştırabilir veya bir ortak sisteme katılabilir. Her iki durumda da, belirli bir ürün kategorisindeki tüm B2C atıklarının
toplanması ve geri dönüştürülmesine ilişkin maliyetler, toplanan hacme göre tüm kayıtlı piyasa katılımcıları arasında dağıtılır.
Bu, tarihi atıkların (veya artık kullanılmayan üreticiler tarafından üretilen ürünler söz konusu olduğunda sahipsiz atıkların) toplanmasını ve işlenmesini sağlar. Bir üretici, payını bireysel olarak topladığını ve geri dönüştürdüğünü gösterirse, bu miktarlar kalan kısımdan
düşülecektir.
Bir üretici piyasadan kaybolursa, pazar payı, toplama ve geri dönüşüm finansmanı sorumluluğuyla birlikte diğerleri tarafından üstlenilecektir. Her üretici aynı zamanda bugün piyasaya sürülen B2C ürünleri için yeterli Düzey 2 finansmanının mevcut olduğundan emin olmalıdır.
Bu, ortak Seviye 1 sistemi çalışmaya devam ederse doğal olarak gerçekleşir. Ancak, belirli bir ürün kategorisinin tüm üreticileri ortadan kalkarsa, son aşama sigortasının finansman sağlaması gerekir. Tüm Düzey 1 katılımcıları, tüm piyasa oyuncularının ortadan kaybolması durumunda maliyetlerin karşılanmasını garanti eden sigorta için yıllık bir prim öder.
Genellikle bu prim minimumdur çünkü tüm piyasa oyuncularının kaybolma olasılığı çok düşüktür.
İşletmeler Arası (B2B) İşlemler
Almanya’nın yeni ElektroG’si, yalnızca miktar, boyut, karmaşıklık düzeyi vb. nedeniyle B2B temelinde ürün satan üreticiler için ömür sonu PV yükümlülüklerini finanse etmenin farklı bir yolunu sunuyor. Nihai ekipman veya kurulum sahibi bunu sağlarsa geri dönüşüm daha etkin bir şekilde organize edilebilir.
Üreticiyi toplama ve geri dönüştürme için sözleşme yaparak veya rekabetçi piyasa tekliflerini arayarak WEEE Direktifi tarafından belirtilen kullanım ömrü sonu sorumlulukları konusunda anlaşmaya varmak sözleşme ortaklarına bağlıdır.
B2B yaklaşımı aynı zamanda bir finansman/finansman mekanizması üzerinde anlaşmaya varma esnekliğini de içerir. Büyük ölçekli PV santralleri için bu, büyük olasılıkla, ticari ömrünün sonuna yaklaşan proje nakit akışlarından toplama ve geri dönüşüm için fon üreten modellerle sonuçlanacaktır.
Sonuç olarak, önceden kararlaştırılan (WEEE öncesi) ömür sonu yükümlülüklerinin sözleşme ortakları tarafından yerine getirilmesini sağlayan çok uygun maliyetli finansman sağlanacaktır. Böylece tarihi atık hacimleri karşılanacaktır.
Almanya için Özet Görünüm
Almanya, büyük olasılıkla, kârlı ölçek ekonomilerine ulaşan ilk ömrünü tamamlamış PV panel geri dönüşüm pazarı olacaktır. Düzenleyici tarafından belirlenen mevcut bertaraf maliyetleri, yukarıda Tablo 1’de özetlenen ortalama arıtma maliyetlerini yansıtmaktadır.
Bununla birlikte, artan miktarda atıkla birlikte, endüstri bir öğrenme eğrisinden geçtikten sonra bu maliyetlerin düşmesi gerekir. Bu eğilim, e-atık akışının diğer bölümlerinde zaten
gözlemlenmiştir. Bir dizi Ar-Ge girişimi, şu anda farklı PV teknolojisi aileleri için geri dönüşüm teknolojilerinin iyileştirilmesine yön veriyor.
Bunlar, geri dönüşüm maliyetlerini daha da düşürmeyi ve geri dönüşüm süreci yoluyla geri
kazanılan ikincil hammaddelerden elde edilen potansiyel gelir akışlarını artırmayı amaçlıyor.
Bir sonraki yazımızda İngiltere’nin WEEE hedefleri ve finansman planlarına devam edeceğiz sağlıklı günler dilerim...
Dr. Cemil Koyunoğlu
Enerji Sistemleri Mühendisliği
Mühendislik Fakültesi
Yalova Üniversitesi
