BOYA VEYA KAPLAMA PROJESİ NASIL YÖNETİLMELİDİR? BİLMENİZ GEREKEN TEMELLER

11.06.2018

Geçtiğimiz sayımızda başladığımız yazı dizimizin bu sayıda ikinci ve son bölümünü yayımlıyoruz. Bu yazı dizimizde, boya veya kaplama projesinin nasıl yönetilmesi gerektiğini tüm detaylarıyla inceledik.

Boyama veya Kaplama Araç-Gereç, Ekipman ve Tekniklerinin Seçimi

İnşaat, imalat veya baskı gibi farklı endüstrilerde değişik alet, araç-gereç ve ekipmanlar, değişik teknikler ile boya veya kaplama malzemelerinin uygulanması için kullanılmaktadır. Sıkça kullanılan araç-gereç ve ekipmanları şöyle listeleyebiliriz: • Fırça, • Boya Eldiveni, • Rulo, • Havalı (Geleneksel) Sprey/ Püskürtme, • Havasız Sprey/ Püskürtme • Elektrostatik Sprey/ Püskürtme, • Çift Komponetli Sprey/ Püskürtme, • Tanka Daldırma, • Diğer yöntemler Kaplama

Endüstriyel boya uygulama ekipmanları

Bu uygulama alet-gereç ve ekipmanlarını düzgün kullanabilmek için yoğun tecrübe gerekir ki, bunu saha çalışmaları ve mesleki eğitimlerden kazanabilirsiniz. Örneğin, pratik el uygulamaları ile birlikte sprey uygulama mesleki eğitimlerini National Painting and Decorative Institute, TrainthePainter, ICATS ve SSPC gibi uluslararası mesleki birliklerden edinebilirsiniz: Malzeme seçimi ve uygulama prosesleri kadar önemli bir başka husus da, boya ve kaplamaların uygulamaya başlamadan önce depolama ve süzülme, karıştırılma, ısıtma ve soğutulması gibi uygulamaya hazırlanma adımlarıdır. Bu bilgiler de uygulanacak ürününün bilgi föyünde mevcuttur (TDS).

İletişim / Ekip Yönetimi

Tipik bir endüstriyel projede, yönetimi, uygulamayı ve kontrolleri gerçekleştiren bir grup insan mevcuttur ki, buna Boya/Kaplama Ekibi de denebilir. Bu ekibin üyeleri çok farklı tecrübelere sahip ve farklı kişiliklerde olabilir. Ancak, aşağıdaki genel yaklaşımlar, size ilişkilerinizde ve elde edeceğiniz sonuçlarda başarılı olmanız için rehber olacaktır: • Egonuz olmasın ve sakin kalın: Kişiden kişiye sakin kalma teknikleri değişiklik gösterse de, 10’dan geriye sayma, en mutlu yere gitme, sevdiğiniz insanları/yerleri düşünme gibi psikologlardan sıkça duyduğumuz tavsiyeler size faydalı olabilir. • Bir anlaşmazlık ile ilgili çözüm bulmak için çalışmaya başlamadan önce, zamanınız müsait olduğunda, tam olarak ve açıkça sizden ne istendiğini bilin — ve her zaman ana konuya odaklanmanız gerektiğini hatırlayın. Bu herhangi tip bir anlaşmazlık ve uzlaşma için doğrudur. Bir boksör ringe ne isteyerek çıktığını bilir, bir çocuk da tatlı için ailesine sorular sormadan önce ne istediğini bilir. Bu nedenle, proje hakkında her detayı detaylı ve eksiksiz bir şekilde bilmeniz gerekir ki anlaşmazlığa neden olan sorunu daha kısa ve daha az problemetik bir biçimde çözebilesiniz. •İstediğiniz şeyi elde etmek için bir strateji ile ortaya çıkın: Birlikte çalışacağınız ve belki itilafa düşeceğiniz insanlar ile kişisel bağlantı veya yakınlık kurun. Herkes gibi sizin de aynı hedefleriniz – müşteriye hizmet etmek ve geçimini sağlamak gibi- olduğunu açıklayın. “Hadi bu işin üstesinden birlikte terağından kıl çekerken gibi gelelim! Her şeyden önce, hepimiz aynı şeyi istiyoruz. Söz veriyorum, her zaman nazik ve profesyonel olmaya söz veriyorum.” Rakibini çalışan bir sporcu gibi, siz de kendinizi potansiyel rakiplerinize tanıdıklaştırıyorsunuz, eğer bir anlaşmazlık çıkarsa, istediklerinizi elde etmek için sizin de onların kişiliği ve ihtiyaçları ile ilgili biraz fikriniz olacaktır. •Mümkün olduğunca, veriler konuşsun: Yazılı şartnamelere, test sonuçlarına veya durumunuzu güçlendirecek diğer yasal belgelere atıflarda bulunun. •Empatik ve içten olun: Kendinizi başkasının yerine koyma, durumu farklı perspektiflerden görmenize neden olabilir. Ayrıca, çözümün başkalarının elinde olma ihtimali de vardır ve şu an düşündükleriniz çözümün bir parçası olmayabilir. Bu yüzden, empati yapmak ve içten konuşmak buzları eritebilir ve iyi bir sorun-çözücü fırsat olabilir. •Soru sorun: Yüzleştiğiniz mesele ile ilgili bir çıkış yolu bulmak için, toplayabildiğiniz kadar çok bilgi toplamanız gerekmektedir. Sonuç olarak çözüm, o ana kadar topladığınız cevaplarının bir koleksiyonu olabilir. •Son çare olarak sert olun: Şu ana kadar nazik ve sabırlı oldunuz. Ancak birisi aşırı saldırgan olursa, sakin olun. Fakat yine de kendi adınıza bazı hazırlık cümleleriniz olsun, örneğin “Mevzumuza ve verilere bağlı kalma, kişisel görüşlerden uzak durma konularında mutabık kalabilir miyiz?” ,“Sizce bu konuyu birbirimizle sakin bir biçimde ve profesyonelliğe uygun olarak konuşabilir miyiz” gibi. •Eğer yanlışsanız, yanılışınızı samimiyetle sahiplenin: Bu küresel deyişi biliyorsunuzdur, “Kimse Mükemmel Değildir!” Bu bağlamda, siz de bir boya/kaplama projesi esnasında hata yapabilir veya hatalı düşünebilirsiniz. Bu oldukça normaldir ve eğer mütevazı ve olgun bir profesyonelseniz, diğerlerinin önünde hatanızı kabul edersiniz. Eğer onlar bağırararak eleştiride bulunuyorlarsa, sakin kalın ve dinleyin. Hatırlayın, bu muhtemelen kişisel değildir. Problemsiz bir iş-hayatımız olmasını istesek de, gerçek yaşamda potansiyel teknik ve kişisel problemler yaşanabilineceğini bilmeli ve yukarıda bahsedilen şekillerde çözmeye hazır beklemeliyiz.

Kalite Hususları

Başarılı bir boya/kaplama projesi için bir diğer önemli konu, Kalite Kontrol (QC) ve Kalite Güvence yöntemleri ile (QA) “Kalite Yönetimi”dir. QC adımında, süreçlerin kalitesi (yüzey hazırlığı, boyama veya kaplama gibi) veya kullanılacak hammaddeler E nspeksiyon Test Planları (ITP) aracılığı ile kontrol edilir, ki bu dokümanlar kontrol/enspeksiyon cihazlarını, standartları, prosedürleri/ teknikleri ve kabul kriterlerini içerir. Kaplama

Tablo 1. ( Sarı hücrelerdeki bilgiler ITP hazırlarken opsiyonel olarak konulabilir.)

ITP hazırlama konusunda “SSPC Guide for Planning Coatings Inspection” adlı kapsamlı bir bilgi kaynağını internetten ücretsiz olarak edinebilirsiniz. Diğer taraftan QA adımında kalite, enspeksiyon raporları, ürün/personel sertifikaları ve diğer proje dokümanlarının proje şartnamesi, kontrat veya projede onaylanmış başka bir döküman ile uyumunun kontrol edilmesi ile teminat altına alınmaktadır. Kaplama

Hazırlanan dokümanların proje şartnamesi veya onaylı diğer proje dokümanı ile uyumu, Kontrol listeleri ile kontrol edilmektedir.

Son olarak, başarılı QA ve QC adımlarını gerçekleştirebilmek için, projede çalışan yetkili personelin en sık kullanılan uluslararası standartları (Örneğin ISO, EN, ve diğerleri) veya endüstrice kabul görmüş standart, spesifikasyon ve regülasyonları (API, ASTM, DNV, NACE, SSPC ve diğerleri) bilmesi gerekmektedir. Bu konuda işinize yarabilecek oldukça kapsamlı bir listeyi, Referanslar bölümünde bulabilirsiniz. *Bu standartların sayısı ve içeriği oldukça büyük olduğu için, konuyu detaylandırmak bu yazının kapsamı ötesindedir ve gelecekte enspeksiyon ve koruyucu boya/kaplama sektörü ile ilgili başa bir makalenin konusu olabilir. Bununla birlikte, dünya etrafında boya/ kaplama konusunda faaliyet gösteren FROSIO, NACE, SSPC, TWI ve benzeri mesleki kurumların açtığı eğitimler ve sertifikasyon programları aracılığı ile, bu standartlar ayrıntılı olarak öğrenilebilir.

Boya / Kaplama Kusurlarının Belirlenmesi, Çareleri ve Tamiri

Boya ve kaplama malzemeleri insanlar, hayvanlar veya makinalar gibi olduğundan, eninde sonunda bir hata* veya kusur* oluşacaktır. Bir Boya/Kaplama projesinde, oluşan kusurların/hataların kaynak ve nedenlerini bilmeniz gerekir. Böylelikle, çözüm ve sonrasında tamir işlemlerini kolaylıkla planlayabilirsiniz. (*Boya/Kaplama hatası/kusuru, malzemelerin normal servis koşulları altında beklenen yaşam ömründen daha kısa sürede oluşan bozulma olarak tanımlanır. )

Bu hatalar/kusurlar şu nedenlerden oluşabilir:

1.Tasarım-ilintili hususlar: (Örn. keskin kenarlar, köşeler, kaynak sıçrantıları, su kapanları, üstüste binmiş ek yerleri, vb). 2.Yüzey hazırlığı operasyonları: (Örn. aşındırıcı ve toz kontaminasyonu, yetersiz yüzey profili ve temizlik, vb). 3.Boya / Kaplama Tipleri ve Formülasyonlar (Örn. Proje koşulları için uygun olmayan boya/kaplama seçimi, uygun olmayan reçine, pigment, dolgu ve katkı maddeleri gibi formül-ilintili hususlar, zemin ile uyumsuz boya/kaplama seçimi, örneğin galvaniz veya çinkoca-zengin astarlarla boyanmış yüzeyler için yağ-bazlı boyalar). 4.Boya veya Kaplama Uygulaması (Örn. çok fazla yaş boya kalınlığı, yanlış uygulama ekipmanı seçimi, yanlış uygulama teknikleri, vb.) 5.Boya veya Kaplama Kuruma/Kürlenmesi (Örn. Yüksek nem, çok yüksek/düşük, homojen olmayan ısıtma, vb.) 6.Beklenmeyen hizmet koşulları (Örn. Beklenmeyen hava koşulları, deprem ve kasırga gibi afetler, agresif kimyasal dökülmesi, vb.) Sarkma, renk kusması, çatlama, çiziklenme, renk değişimi, kırışma koruyucu boya/kaplama sektöründe sıkça tecrübe edilen boya ve kaplama hatalarından bazılarıdır. Bu hata ve kusurları engelleyebilmek için, aşağıdaki aksiyonlar çare olarak takip edilebilir: •Belirli bir çevre, ortam ve hizmete tam olarak uygun doğru yüksek-performanslı boya/kaplama sistemi seçimi, •Uzun-dönem boya/kaplama performansı gerçekleştirebilmek için ihtiyaç duyulan gereksinimleri içeren bir iş şartnamesi hazırlanması, •Boya/kaplama üreticisinin önerdiği ortam ve hizmet koşullarına uygun, boya/kaplama uygulaması öncesi düzgün yüzey hazırlığı yapılması, •Üretici tarafından önerildiği gibi bir boya/kaplama uygulaması yapılması, ki bu süreç içinde enspeksiyonu da dahil ederek proje şartnamesi gereksinimlerinin karşılandığına emin olunmalıdır. •Hatalı/kusurlu yüzeyler ASTM D714 veya ISO 4628 standartları kullanılarak değerlendirilmeli ve oluşan hataların/kusurların miktarı ve büyüklüğü belirlenmelidir. •Önerilerden sapmaları ve boya/kaplama kusurları erken sinyallerini adresleyen çabuk düzeltici faaliyetler planlanması. Kaplama

Boya/Kaplama Kusur ve Hataları

Konu hakkında daha geniş bilgi için, boya/kaplama mesleki toplulukları, kimyasal üreticiler ve bu konuda çalışmalar yapan profesyoneller tarafından yayınlanmış kitaplar, teknik bilgi föyleri veya bültenleri inceleyebilirsiniz. Örneğin ABD Donanması boya/ kaplama uzmanı Dr. Richard W. Drisko tarafından yayınlanmış bir kitapçık, sizler için oldukça faydalı olacaktır. Bu ve benzeri yayınlarına ait linkleri, yazımızın sonundaki referanslar bölümünde bulabilirsiniz.

İş Güvenliği ve Sağlığı, Çevre Koruma (İng.HSE)

Boya/kaplama projelerinde yüzey hazırlığı ve boyama/kaplama uygulamaları tabiatı gereği bazı riskler ve tehlikeler içermektedir. Ancak, bu tabii risk ve tehlikeler bazı önlemler ve koruyucu ekipmanlar kullanılarak minimize edilebilir. Boya/kaplama projelerinin yapısı gereği oluşan risklerin bazıları şunlardır: •Yangın ve/veya patlama, •Solvent emisyonları, •Takılma ve düşmeler, •Yüksekte çalışma, •Toz ve kimyasal soluma, •Kapalı alanlar, •Ses/İşitme kaybı, •Radyoaktivite, •lElektrik-ilintili riskler, •Statik elektrik, •Vb. Eğer uygulamaların tabiatı gereği riskler engellenemiyor veya minimize edilemiyorsa, bu durumda kişisel koruyucu ekipmanlar (KKE) uygulamalar sırasında daima kullanılmalıdır. İSİG ve Çevre Koruma ile ilgili iyi bir kaynak, bir projede kullanılan tüm kimyasallar için tedarikçiler tarafından sunulması gereken, İngilizce kısaltması SDS olan, Güvenlik Bilgi Föyleridir (GBF). Bu föylerde projede kullanılan yüzey hazırlığı ve boya/kaplama kimyasalların depolanması, elleçlenmesi ve uygulanması sırasındaki riskler ve tehlikeler ile birlikte bu süreçlerde kullanılması gereken KKE ekipmanlarını da içermektedir.

Kullanılan her kimyasal için SDS veya Güvenlik Bilgi Föyleri (ing. Safety Data Sheets) endüstriyel projelerde zorunlu sunulması gereken yasal dokümanlardır.

Ayrıca, İSİG ve Çevre hususları iş-başlangıcı toplantısında saha güvenlik yöneticisi ile birlikte tartışılıp, projedeki güvenlik ve çevre kurallarının açıkça anlaşılması sağlanabilir. Dahası, dünya çapında CPCA, OSHA, NIOSH, SSPC, SWA and HSWA mesleki organizasyonlar, boyama ve kaplama işleri için güvenlik ve sağlık ile ilgili eğitimler ile birlikte bültenler yayınlamaktadır. Yan bir bilgi olarak, T.C. Çevre ve İş Güvenliği Bakanlığı’nın yayınlandığı “Boya İşleri Kontrol Listesi” dokümanını internette ücretsiz olarak bulabilirsiniz.

Sonsöz

Boya veya kaplama projeleri bir çoklu-disiplinleri içeren bir iştir. Bu nedenle zeminler, yüzey hazırlığı, boya ve kaplama malzemeleri, ekip yönetimi, kalite mevzuları, iş güvenliği, çevresel hususlar gibi farklı alanlarda teknik bilgi ve saha tecrübesi gerektirmektedir. Toparlarsak; başarılı bir proje yönetimi için, yukarıda özetle bahsettiğimiz püf noktaları projenizi en ekonomik, en güvenli ve en sağlıklı bir şekilde yönetmenize yardımcı olacaktır. 1.Boya/Kaplama Projesini detaylı olarak planla: Yukarıda bahsi geçtiği gibi, bu projenin ilk ve en hayati adımıdır ki tüm başarı buradan gelir. Bu adım, proje şartnamesine uyumlu “İş Planı” ve “PCP” (genel bilinen adı ile Prosedürler) dokümanları hazırlamayı da içerir. 2.Boya/Kaplama uygulamasına başlamadan düzgün Yüzey Hazırlığı yapıldığından emin olun: Bu adım, herhangi bir boya/kaplama uygulamasının başarılı olması için en önemli adımdır ki, bir projenin kalitesinin diğerinden ciddi oranda ayırabilir. 3.Doğru boya/kaplama malzemesinin seçilmesi: Bir Boya/Kaplama projesinin başarısı/başarısızlığı en büyük oranda buna bağlıdır. Ancak, yukarıda belirtilen sorular sorularak ve endüstrinin kabul ettiği uluslararası standartları verimli kullanarak, bu konunun da kolaylıkla üstesinden başarı ile gelebilirsiniz. 4.Doğru boyama/kaplama ekipmanı uygulama araç-gereç, ekipman ve tekniklerinin seçimi: Doğru boy/kaplama malzemelerini seçtikten sonra, bir sonraki adım doğru boyama/kaplama tekniklerinin seçimidir. Bu karar çoğu zaman zor olan yoldan gelir; saha tecrübesi veya deneme-yanılma… Alternatif ve daha sağlıklı olarak, endüstrinin kabul ettiği mesleki eğitim ve sertifikasyon programları ile de bu kararı verebilirsiniz. Öte yandan, sahaya ilerlemeden önce, kullanılacak ekipmanların kontrol edilmesinde - gereksiz zaman kaybını önlemek için- büyük fayda vardır. İlave olarak, bu ekipmanlara ait yedek parçalarda bulundurmak, çıkabilecek beklenmedik arızalarda da zaman kaybınız önüne geçecektir. 5.“Doğru İletişim” ve “Ekip Yönetimi” tesis etmek. Herhangi bir projede, iletişim her şeyin anahtarıdır. Sahada bazı şeyler çok hızlı değişebilir. Burada başarının anahtarı, sahadaki her gelişmeden sorumluları haberdar tutmak ve güzel ilişkiler geliştirmektir. Yukarıda bahsedilen evrensel olarak doğru kabul edilen kişisel davranış ve yaklaşım prensipleri, pürüzsüz ve başarılı bir proje yönetmenizde destek olacaktır. 6.Operasyonlara ait her adımı dokümante edin ve kalite hususların verimli bir biçimde yönetin. Baştan sonra, süreçleri doğru ve sağlıklı yönetebilmek için bazı kritik noktaları yukarıdaki kalite hususları başlığında bulabilirsiniz. Örneğin kullanacağınız ITP, CAPA, NCR gibi proje kalite dokümanları ve uluslararası standartlar size başarılı olmanızda yardımcı olacaktır. Bununla beraber, proje şartnamesinde yeralan QC ve QA dokümanlarının doldurulması sağlamak da oldukça kritiktir. Ayrıca, sahada bol bol fotoğraf çekmek de güzel bir fikirdir. 7.Boya/Kaplama kusur ve çareleri ve tamirlerini doğru bir biçimde yapın. Her bir Boya/Kaplama projesinde, eninde sonunda bu tür istenmeyen bir durum ile karşılaşacaksınız. Ancak şansınıza, bu konuda yalnız değilsiniz. Yukarıda bahsedildiği gibi, bu konuda izleyebileceğinzi adım-adım yönergeler ve prensipler vardır. Bu konuda çok daha ayrıntılı bilgiyi, yazımızın sonundaki referanslar bölümündeki linkterden temin edebilir ve işleriniz bunları tatbik edebilirsiniz.

Sağlık, Güvenlik ve Çevre (ing.HSE)

Yukarıda belirtildiği gibi, boya/kaplama projelerinin içindeki tüm operasyonlarda (Yüzey Hazırlığı ve Boya/Kaplama uygulamaları gibi), bu konuda başınızı ağrıtabilecek ve verimsizliklere neden olabilecek, olası iş kayıplarına neden olabilecek, hatta hukuksal sorunları ortaya çıkarabilecek durumlar ile karşılaşabilirsiniz. Bu sorunları oluşmadan çözebilmek için kullanabileceğiniz bilgiler ve yöntemleri, yukarıdaki ilgili paragrafta bulabilirsiniz. Bu yazıda geçen konulara ait daha ayrıntılı ve kapsamlı bilgilere aşağıdaki referanslar kısmından ulaşabilirsiniz. Kaplama