Nutrasötikler, hastalığı tedavi edici yeterince güçlü besin maddeleridir. Nutrasötikler, farmasötikler kadar etkili ve bazen daha etkili olabilir.
Nutrasötikler her zaman ilaçlardan daha iyi tolere edilir ve çok daha az olumsuz yan etkisi vardır. Bağışıklık sistemini güçlendirebilen nutrasötikleri “immünosötik” terimi iyi tanımlar.
Bağışıklık sistemi; vücudun hayatta kalmasını tehdit eden tüm ajanlara karşı ana savunmasıdır. Sağlıklı bağışıklık sistemi hücreler, dokular ve tüm organların sıkı koordinasyon içinde birlikte çalıştığı oldukça entegre bir ağdır.
İmmnosötikler, Bağışıklık sistemini güçlendirerek, yani işlevini daha yüksek bir seviyeye yükselterek, vücudu kansere karşı hayat kurtarıcı bir tepkiyle harekete geçirirler.
Glukanlar, mannanlar, galaktanlar ve fruktanların immünostimulatör/ antikanser etkileri yaygın olarak çalışılmaktadır. Bunlar arasında, glukanlar en çok umut verici immün sistemi uyarıcı/antikanser polisakkaritlerdir. Kanıtlanmış immnosötikler arasında en başta gelen mantar glukanlarıdır.
Mantarların genel sağlık ve çeşitli rahatsızlıkların tedavisi için uzun bir geleneksel kullanım geçmişi vardır. Onların nutrasötikler olarak uygulanması da iyi bilinmektedir. Literatürde 12.000’den fazla yabani mantar türü bulunduğu bildirilmektedir.
Dünya çapında yaklaşık 2.000 tür yenilebilir mantar vardır. İkiyüz yabani tür mantar, tıbbi amaçlar için kullanılmaktadır.
Mantarlar özellikle Japonya ve Çin’de binlerce yıldır tıbbi olarak kullanılmıştır. Mantarlardan elde edilen maddeler antikanser immüno-güçlendiriciler olarak ciddi bir klinik araştırma altındadır. Son birkaç yılda mantar polisakkaritlerinin kimyasal yapıları ve antioksidan, immünostimülatör ve anti-proliferatif özellikler gibi biyoaktivitelerini anlamak için ve immüno-kemoterapötik ajanlar olarak kullanımları hususunda önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.
Bugün hayati mantarlara olan ilginin artması ve olumlu özellikleri sonucunda bilinmeyen veya unutulan türler daha yakından incelenmektedir. Kav mantarı, ayrıca Amadou Mantarı denen Fomes fomentarius (L.) Fr. bu mantarlar arasındadır (Şekil 1).
Günümüzde birçok bilimsel inceleme ve klinik çalışmalar; izole edilmiş Fomes fomentarius hücre duvarı ve ektrelerinin bağışıklık sistemi, kan şekeri seviyeleri, kolesterol düzeylerini olumlu yönde etkilediğini ayrıca anti-bakteriyel, anti-viral, fungisidal, anti-inflamatuar ve analjezik etkiler gösterdiğini belirtmektedir.
Ayrıca mide-bağırsak bölgesi enfeksiyonların absorblar, anti- kanser etki gösterir, ağır metaller, radyonüklitler ve serbest radikalleri bağlar.
Fomes fomentariusda çoğunlukla çözünmez, yüksek moleküler ağırlıklı 1,3/1,6-ß-D-glukanlar, en yüksek biyoaktiviteyi gösteren kısımdır. Glukanlarda moleküler ağırlık dışında konformasyon tek , çift veya üçlü sarmal yapısı önemlidir.
Bugüne kadar, tek sarmal veya hafifçe gevşetilmiş üçlü sarmal yapının yüksek makrofaja aktivitesine yol açtığı bildirilmiştir.
Şekil 1. Fomes Fomentarius’un doğada görünümü.
Dr. Öğr. Üye. Gülşah Gedik
Trakya Üniversitesi
Eczacılık Fakültesi
Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı
References
[1] Wasser SP. Medicinal mushroom science: Current perspectives, advances, evidences, and challenges. Biomedical Journal.
[2] Lindequist U, Niedermeyer TH, Jülich WD. The pharmacological potential of mushrooms. Evidence Based Complementary and Alternative Medicine.
2005;2(3):285-99.
[3] Berg B, Lelley JI. Kompendium der Mykotherapie. Natura Viva Verlags GmbH,Germany; 2013.
[4] Ardigò W. Healing with Medicinal Mushrooms. A practical handbook. Youcanprint Self-Publishing, Italy; 2017.
[5] Hobbs C. Medicinal Mushrooms: An Exploration of Tradition, Healing, and Culture. Book Publishing Company; 2002.
[6] Roussel B, Rapior S, Charlot C, Masson CL, Boutié P. Histoire des utilizations therapeutiques de l’amadouvier, Fomes fomentarius (L. :Fr.) Fr. [History of the therapeutic uses of the tinder polypore, Fomes fomentarius (L.:Fr.)]. Revue d’histoire de la Pharmacie (Paris). 2002;50(336):599-614.
[7] Lelley JI. Die Heilkraft der Pilze: Wer Pilze isst lebt länger. BOSS Dr und Medien; 2008.
[8] Meuninck J. Basic Illustrated Edible and Medicinal Mushrooms. Rowman and Littlefield; 2015.
[9] Kim SH, Jakhar R, Kang SC. Apoptotic properties of polysaccharide isolated from fruiting bodies of medicinal mushroom Fomes fomentarius in human lung carcinoma cell line. Saudi Journal of Biolocigal Sciences 2015;22(4):484-90.
[10] Arpin N, Favre-Bonvin J, Steglich W. Le Fomentariol: Nouvelle Benzotropolone isolée de Fomes fomentarius. Phytochemistry. 1974;13:1949-1952.
[11] Seniuk OF, Gorovoj LF, Beketova GV, Savichuk NO, Rytik PG, Kucherov II, Prilutskaya AB, Prilutsky AI. Anti-
Infective Properties of the Melanin-Glucan Complex obtained from Fomes fomentarius. International Journal of Medicinal Mushrooms. 2011;13(1):7-18.
[12] Gao HL, Lei LS, Yu CL, Zhu ZG, Chen NN, Wu SG. Immunomodulatory effects of Fomes fomentarius polysaccharides: an experimental study in mice [Article in Chinese] Nan Fang Yi Ke Da XueXueBao. 2009;29(3):458-461.
[13] Venckovsky BM, Tovstanovskaya VA, Bichkova NG, Priluckaya AB, Gorovoj LF. Infected Wound Treatment In an Obstetric Practice with Use of the Preparation Mycoton. International Journal of Medicinal Mushrooms. 2001;3:243.
[14] Lee JS. Effects of Fomes fomentarius supplementation on antioxidant enzyme activities, blood glucose, and lipid profile in streptozotocin-induced diabetic rats. Nutrition research 2005;25(2):187-195.
[15] Robles-Hernandez L, Gonzales-Franco AC, Crawford DL, Chun WWC. Review of environmental organopollutants degradation by white-rot basidiomycete mushrooms. Tecnociencia Chihuahua. 2008;2(1):32- 39.
[16] Beketova GV, Savichuk NO, Savichuk AV, Senyuk OF, Gorovoj LF, Alexeenko NV, Senyuk CV. Efficiency of the Mushroom Preparation Mycoton in Treatment of Chronic Lesions of the Upper Parts of the Digestive Tube. International Journal of Medicinal Mushrooms. 2001;3:116.
[17] Park YM, Kim IT, Park HJ, Choi JW, Park KY, Lee JD, Nam BH, Kim DG, Lee JY and Lee KT. Anti-inflammatory and Anti-nociceptive Effects of the Methanol Extract of Fomes fomentarius. Food and Nutrition. 2004;27(10):1588-93.
[18] Stamets PE, Naeger NL, Evans JD, Han JO, Hopkins BK, Lopez D, Moershel HM, Nally R, Taylor AW, Carris LM, Sheppard WS. Extracts of Polypore Mushroom Mycelia Reduce Viruses in Honey Bees. Scientific Reports. 2018;8, Article number: 13936.
[19] Liu L, Zhou S-B, Zheng WF. Inhibition of Tumor Cells by Ethanol Extract of Fomes fomentarius [J]. Carcinogenesis, Teratogenesis & Mutagenesis. 2005;17(2):104-106.
[20] Chen W, Zhao Z, Li Y. Simultaneous increase of mycelial biomass and intracellular polysaccharide from Fomes fomentarius and its biological function of gastric cancer intervention. Carbohydrate Polymers. 2011;85(2):369–375.
[21] Zang Y, Xiong J, Zhai WZ, Cao L, Zhang SP, Tang Y, Wang J, Su JJ, Yang GX, Zhao Y, Fan H, Xia G, Wang CG, Hu JF. Fomentarols A-D, sterols from the polypore macrofungus Fomes fomentarius. Phytochemistry. 2013;92:137-45.
Photography Source https://www.google.com/search?q=fomes+fomentar ius&sxsrf=ACYBGNQze8oYtWoYnzVSxHo9ihuzvToXw g:1579081100858&source=lnms&tbm=isch&sa=X&v
ed=2ahUKEwii8dnAp4XnAhVNcZoKHdThC_MQ_AUo AXoECBIQAw&AXoECBIQAw&biw=1600&bih=757#imgrc=kebW__ ufyql3LM:
