Ankara- Niğde Otoyolu Şantiyesinde Emülzer İmzası

14.01.2019

Proje Hakkında

Ankara - Niğde Otoyolu, Edirne’den başlayıp, İstanbul’dan geçen ve devamında Bolu, Ankara, Pozantı üzerinden Adana ve Gaziantep’e ulaşarak Şanlıurfa’da tamamlanan ve ileride yapılması planlanan Şanlıurfa-Habur kesimini de kapsayan TEM (Trans European Motorway) Otoyolunun henüz tamamlanmamış kesimidir. Söz konusu güzergahın tamamlanması ile Türkiye, kuzeyden güneye kesintisiz olarak erişim kontrollü olarak bağlanmış olacaktır. Bu sebeple arada kalmış olan bu kesim, hattın kesintisiz olarak devam etmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bunu yansıra güzergah boyunca geçilen turizm noktalarının da (Tuzgölü, Nevşehir Derinkuyu, Göreme, Kapadokya vb.) erişim kolaylığı sağlayacak olması da ayrıca önem arz etmektedir. Bu otoyolun bünyesinde; 4 adet toplam 3472m uzunluğunda viyadük, 24 adet üstgeçit köprüsü, 3 adet altgeçit köprüsü, 19 adet kavşak köprüsü, 1 adet nehir geçiş köprüsü, 436 adet kutu menfez, 126 adet altgeçit, 2 adet bakım işletme merkezi, 6 adet park alanı, 4 adet servis alanı, 12 adet ücret toplama istasyonu ve 12 adet kavşak bulunmaktadır.

Otoyol Projesi Aşamaları

Mühendislik hizmetlerinde planlama kavramı; kısa, orta ve uzun vadede en az kaynak harcaması ile uygun yapıyı meydana getirirken, en fazla sosyoekonomik yarar sağlama yöntemleri olarak tanımlanmaktadır. Bu açıdan bakıldığında karayolu planlama yapım ve işletme aşamalarının her safhasında planlama tekniklerinin yaygın bir şekilde kullanımı kaçınılmaz olmaktadır. Planlama çalışmaları genelde; hizmetin ilgili olduğu etkinliklerin en iyi koşullarda gerçekleştirilmesini sağlamayı, hangi yolun ne zaman ve hangi standartta yapılması gerektiğinin tespiti, yol ağlarının ve yol standartlarının belirlenmesi ve enerji verimliliğini arttırarak enerjide dışa bağımlılığın azaltılmasını, yatırım ve işletme maliyetlerinin ve geçtiği güzergâh boyunca çevresel etki ve maliyetlerinin en aza indirilmesini gerektirir.

Etüt-Proje

Araziden alınan tüm en kesitlerin çizimi yapılır. Eksen boyunca siyah kotlar yatay-düşey ölçeğinde çizilerek arazi profili elde edilir. Etüt paftası ve en kesitler dikkate alınarak kırmızı hat geçirilir. Tespit edilen kırmızı hattın eğimleri ve kırmızı kotları hesaplanır. Yol ekseninin dere yataklarını kestiği yerlere konulacak sanat yapılarının cins ve ölçüleri büroda ve yerinde yapılan araştırmalarla tespit edilmelidir. Tespit edilen kırmızı hat araziye gidilerek tetkik edilir, değişmesi gerekli yerler var ise düzeltilir. Proje için gerekli zemin bilgilerinin tespit edilmesi için zemin etütleri yapılarak zemin araştırma raporu hazırlanır. Yatay kurplarda uygulanması gereken maksimum deverler tespit edilerek dever hesapları yapılır. Zemin araştırma raporunun hazırlanmasından sonra en kesitlere gabariler işlenerek dolgu ve yarma alanları hesaplanır. Araştırma raporunda verilen sıkışma ve kabarma faktörleri göz önünde tutularak toprak hacim hesapları yapılır.

Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED) Süreci

ÇSED, kredi kuruluşlarının yürürlükte olan uluslararası standartları doğrultusunda hazırlanan çevresel ve sosyal değerlendirme surecidir. Ç SED süreci, yerel Ç ED Yönetmeliği’ne göre yürütülmüş Ç ED çalışmalarını temel almakta ve mevcut çalışmaları ilave çevresel ve sosyal çalışmalar ile güncelleyerek bütünlemektedir. Proje için tüm otoyol güzergâhının yanı sıra taş ocakları ve ariyet ocaklarını da kapsayan tam kapsamlı bir Ç ED süreci yürütülmüş ve projenin Ulusal Ç ED Raporu, 2016 yılında yetkin bir yerel danışmanlık şirketi (DOKAY Mühendislik ve Müşavirlik Ltd. Şti.) tarafından ulusal Ç ED Yönetmeliği ve yürüklükteki diğer mevzuata uygun şekilde hazırlanmıştır. Hazırlanan bu ÇED Raporuna göre, 2016 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan “ÇED Olumlu Kararı” alınmıştır. Bu süreç kapsamında, Temmuz 2015’te, otoyol güzergâhı üzerindeki Ankara, Konya, Aksaray, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde olmak üzere altı ilde halkın katılımı toplantıları düzenlenmiştir. ÇED Raporunun kapsam belirleme, inceleme ve değerlendirme çalışmalarına 30’un üzerinde resmi kurum katılmıştır. Proje için ayrıca Çevresel ve Sosyal Eylem Planı (ÇSEP), Geçim Kaynaklarının Yeniden Yapılandırılması Planı (GKYYP) Çerçevesi ve Yeniden Yerleşim Eylem Planı (YYEP) Çerçevesi hazırlanmıştır. Mevcut durum sosyal çalışmalarının yürütülmesi, muhtemel sosyal etkilerin değerlendirilmesi ve Paydaş Katılım Planı (PKP), YYEP Çerçevesi ve GKYYP Çerç evesi’nin hazırlanması SRM Danışmanlık sorumluluğunda iken; Regio Kültürel Miras Yönetim Danışmanlığı şirketi de kültürel miras saha etütleri, kültürel miras üzerindeki muhtemel etkilerin değerlendirmesi çalışmalarını yürüterek Kültürel Miras Yönetim Planı’nı hazırlamıştır.

Arazi Edinimi

İlgili ulusal mevzuata uygun olarak gereken arazilerin alımı öncelikle arazi toplulaştırmayla veya bunun geçerli olmadığı yerlerde ise kamulaştırmayla yapılmaktadır/yapılacaktır. Arazi toplulaştırma, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Reform Genel Müdürlüğü tarafından yapılmakta iken, kamulaştırma işleri KGM’nin sorumluluğu kapsamındadır.

İnşaat Toprak Sıyırma

Yol alt yapı çalışmalarının ilk aşaması, plan ve projelerde tanımlanan yol yapım sınırları dahilinde yer alan her türlü ağaç, dal, bitki, gereksiz malzemelerin kaldırılmasıdır. Yol üzerinde bulunan toprak kaldırılmasından sonra, işletme süresince yol üst yapısında ve yol yapılarında (dolgu, yarma, köprü, viyadük, tünel, vb.) problem çıkarmaması açısından zayıf zeminlerin tespit edilmesi işi yapılmaktadır. Zayıf zeminlerin tespitinden sonra kazı çalışmalarına geçilir. Kazı işleri, plan projelerde gösterilen kot, eğim ve en kesitlere uygun olarak yol yapım sınırları dahilinde yer alan her türlü zemin ve kayaçların kazılmasıdır. Kazıdan çıkan niteliği uygun bütün malzemeler dolguların yapımında, tabanın, banketlerin inşasında, sanat yapısı yerlerinde ve arka dolgularında ekonomik ve uygun bulundukları diğer yerlerde kullanılmaktadır.

Dolgu İşleri

Kazı işlemlerinin tamamlanmasından sonra karayolu drenajı yeraltı ve yüzeysel suların, drenaj işleri olarak adlandırılan yol gövdesine zarar vermeden uzaklaştırılması çalışmaları yapılmaktadır. Drenaj işlemlerinin tamamlanmasını takiben, yol gabarisinin, proje düşey hat kotlarına uygun olarak yerleştirilebilmesi için doğal zemin ile yolun üst yapısı arasında kalan kısmının oluşturulması için dolgu işlerine başlanmaktadır. Yarmalardan, sanat yapıları için yapılan kazılardan veya ariyetten alınan niteliği uygun malzeme ile projede gösterilen eğimler en kesitler ve kotlarda dolgu işlemi yapılmaktadır. Bütün dolgular, oturduğu zemin yüzeyinden itibaren yatay tabakalar halinde serilip sıkıştırılarak yapılmaktadır. Dolgu tabakasının sıkıştırılması tamamlandıktan sonra, üzerine yerine yeni tabaka serilmeden önce kontrol mühendisi tarafından belirlenen yol kesimlerinde kalite kontrol testi yapılmaktadır. Dolgu işlerinin tamamlanmasından sonra yol alt yapısının son aşaması ve kontrol aşaması da olan reglaj aşamasına geçilmektedir. Reglaj aşamasında, sanat yapılarının (köprü, tünel, menfez, istinat, iksa duvarı, tahkimat vb. mühendislik yapıları) ve toprak işlerinin ait oldukları kısımlarda belirtilen esaslar dahilinde yapılarak tamamlanmasından sonra ince tesviye yüzeyinin, hendeklerin dolgu ve yarma şevlerinin en kesitlerdeki şekil, boyut ve kotlara uygun olarak greyder veya diğer bıçaklı tesviye makineleri ve el işçiliği ile veya tamamen el işçiliği ile ince tesviyesi yapılmakta ve reglajın kabulü için projeye tam bir uygunluk sağlanması gerekmektedir. Üst Yapı Yol üst yapısı, kaplama, temel, alt temel tabakalarını içine alan yol yapısıdır. Yol alt yapı çalışmaları yani toprak işi seviyesinin bitiminden sonra yapılan alt temel, temel ve asfalt tabakaları ile özel durumlarda yapılan beton kaplama veya parke kaplama işleri, üst yapı çalışmalarına girmektedir. Günümüzün karayolu anlayışında her türlü oto korkuluk yapımı, düşey ve yatay işaretleme de üst yapı çalışmalarına dahil edilmektedir.

Alt Temel

Alt temel tabakası, taban yüzeyi ile temel tabakası arasına yerleştirilen ve uygun bağlayıcılarla stabilize edilmiş en alttaki tabakadır. Alt temel genel olarak, don olayı görülen bölgelerdeki dona duyarlı taban zeminleri veya taşıma yeteneği düşük olan taban zeminleri üstünde yapılmaktadır. Alt temel, yol yüzeyinden gelen yükü taşıması yanında taban su seviyesinden gelecek olan suyu absorban etmesi ile drenaja yardımcı olmaktadır. Ankara-Niğde Otoyolu

Temel

Kaplama tabakası altına yerleştirilen, daneli veya uygun bir bağlayıcı ile işlem görmüş malzeme tabakasıdır. Temel tabakasının başlıca görevi kaplama tabakasına dayanak sağlayarak üstyapının yük taşıma kapasitesini arttırmaktır. Temel tabakası trafik yüklerinden doğan yüksek kayma gerilmelerine karşı koyabilmeli ve yüksek nem oranında dengede kalabilme özelliğine sahip olmalıdır.

Asfalt

Sıcak karışım asfalt kaplama, asfalt çimentosu ile homojen olarak karışmış ve kaplanmış agregaların birleşmesinden oluşur. Agregaların kurutulması ve mükemmel bir karıştırma ve işlenebilirlik sağlamak için asfalt çimentosunu uygun akıcılığa getirilmesi amacı ile karıştırmadan önce her iki malzemenin de (agrega ve asfalt) ısıtılmaları gerekmektedir. Uygun sıcaklıklara kadar ısıtılarak, kurutulmuş ve yukarıdaki bağlayıcılardan birisiyle yine uygun bir sıcaklık ve sürede karışmış gradasyonlu agregaya “Bitümlü Sıcak Karışım” denir. Agrega ve asfaltın ısıtma, tartma, eleme ve karıştırma işlemi asfalt plentlerinde yapıldıktan sonra üretilen malzeme yerine kamyonlarla emniyetle nakledilir, finişerlere doldurularak düzgün ve homojen bir yüzey verecek şekilde serici ile tabaka halinde serilir. Serimden sonra karışım henüz sıcak iken kendinden yürür uygun ağırlık ve tipteki silindirlerle düzgün ve şartnamesine uygun bir yoğunluk elde edilinceye kadar uygun bir sıcaklıkta silindirlerle sıkıştırılmaktadır.

Beton İşleri

Beton; çimento, su, agrega, kimyasal ve mineral katkı maddelerinin homojen olarak karıştırılmasından oluşan, başlangıçta plastik kıvamda olup, sekil verilebilen, zamanla katılaşıp sertleşerek mukavemet kazanan bir yapı malzemesidir. Yolları korumak amacıyla yapılan büz, menfez ve köprü gibi hidrolik yapılarla herhangi bir nedenle kazı ve dolgu şevlerinin boyutlarını kısaltmak veya heyelanları önlemek için yapılan istinat ve iksa duvarları gibi yapıların hepsine birden sanat yapıları denilmektedir.

Köprü

Köprü, nehir ve vadi gibi geçilmesi güç bir engelin iki kıyısını bağlayan veya herhangi bir engelle ayrılmış iki yakayı birbirine bağlayan veya trafik akımının, başka bir trafik akımını kesmeden üstten geçmesini sağlayan yapı.

Viyadük

Derin vadileri geçmek amacıyla yapılan ayaklı yol veya köprü, ayaklı yol, kuru köprü. Viyadük yüksek iki nokta arasında kalan alanı, genellikle bir nehrin ayırdığı vadiyi, köprü ile birleştiren yapılara verilen isimdir.

Menfez

Sürekli olarak akan ya da yağış sonucu oluşan küçük akarsuları yol gövdesinin bir tarafından diğer tarafına geçirmede kullanılan hidrolik sanat yapılarına denir.

Betonun Korunması ve Su Yalıtımı

Toprak altında kalan betonarme yapılar neme, rutubete, bitki köklerine ve topraktan gelen organik maddelere maruz kalır. Bu organik maddeler ve nem betonarme içerisindeki demiri korozyona uğratmaktadır. Korozyon uzun yıllar sonunda oluşur ancak etkisini hemen göstererek betonarmeye zarar verir. Beton “şekerin suyu emmesi gibi” ortamdaki suyu çekerek, kılcallık (kapilarite) ile bünyesinde yükselmesine sebep olur. Bünyeye giren su donma-çözünmeye maruz kalır ve betonu çatlatır. Diğer yandan, bitki kökleri de oldukça güçlüdür, betonun en zayıf olduğu (segregasyon vb.) yerden girerek kendine yer yapar ve zamanla betonu çatlatır. Yukarıda bahsedilen sebeplerden dolayı, ileride oluşabilecek yapı hasarlarını önlemek için beton üzerine bitüm esaslı “katran-badana” olarak da tanımlanan “anyonik” özellikte, bitüm esaslı su yalıtımı ürünleri kullanılmaktadır. Menfezlerde, viyadüklerde toprak ile temas eden betonarme yüzeylerde bitümün kullanılması TS 113’te de belirtilmiştir. Bu projede Emülzer Emilkote tercih edilerek kullanılmıştır. Emilkote’un kalite deneyleri ve sarfiyat kontrolü sahada yapılmıştır. Daha sonra fiyat/kalite performansına göre tercih edilmiştir.